23. mar. 2017
17. mar. 2017
17. mars, 2017
Ég er hættur við megnið af áramótaheitunum mínum. Það er líka alltílagi. Ég stóð mig svo vel í áramótaheitunum í fyrra.
Það er hugsanlegt að ég komist á skíði á morgun. Í sjálfu sér gæti ég sennilega farið í dag líka, en það yrði stress og ég nenni ekki stressi – eða nenni ekki meira stressi. Er að gefa út ljóðabók í næsta mánuði, þýða leikrit, skrifa skáldsögu sem er líka leikrit, ritstýra Starafugli (og skrifa tvo dóma fyrir hann) og yrkja ljóð fyrir Pétur vin minn, sem er fertugur á morgun. Mig sakar minna að ég sleppi því að vinna á laugardegi – og fari á skíði – en að ég láti einhvern annan um kvöldmatinn í dag og fari á skíði. Sem ég gæti auðvitað gert. Nadja myndi sýna því talsverðan skilning, enda hefur hún getað verið á sínum skíðum (göngu) í marga mánuði, en ég ekkert komist á mín (svig).
Fiskars er í fullum gangi. Fiskimars. Í gær eldaði ég gufusoðinn steinbít í jurtasósu – ég fann þá uppskrift í tælenskri matreiðslubók á finnsku. Ég kann ekki finnsku nema rétt svo til að lesa matreiðslubækur. Kann bara rétt nógu mikið til að stauta mig í gegnum uppskrift. Og þessi sósa – kóríander, basilika, graslaukur, skalottulaukur í kraft- sjerrí- og smjörbaði – er fyrir löngu orðinn heimilisklassíker. Í dag mætast tvær hefðir í annað sinn – fiskars og pizzaföstudagur – og stefnir í eina sardínupizzu og eina sem er innbakaður plokkfiskhálfmáni. Ég er að reyna að gera upp við mig hvort ég nenni að gera bernessósu. Skrítið hvernig maður nennir sumu og öðru ekki. Ég skil til dæmis ekki allt það fólk sem nennir ekki að gera botn í pæ – svona beisik smjördeig – þótt ég átti mig á því að svona ofurfínt smjördeig einsog t.d. í croissant geti verið meira vesen en maður nennir. Ég hef gert það tvisvar og það var ekki vesensins virði. Sennilega verður það ekki vesensins virði fyrren maður er orðinn verulega góður í því. Ég á vinkonu sem er lærður croissantbakari og hennar smjörhorn eru engu lík.
Mér finnst einsog ég sé aldrei búinn að drekka nóg kaffi. Kannast lesendur við þetta?
1. jan. 2017
Árið 2017
Það er að verða búinn einn dagur. 364 eftir, held ég, nema það sé hlaupár. Sem minnir mig á að ég missti af hlaupsekúndunni í gær.
Það er eitt og annað komið á dagskrá. Á memberberries-dagskrá eru Guns N' Roses tónleikar í Finnlandi á afmælinu mínu. Á nýmóðins dagskrá er ferð með Nödju til San Francisco í ágúst. Þess utan er ég bókaður í að minnsta kosti þrjár ferðir til útlanda – tvær til Noregs og eina til Frakklands. Mér er svo alveg óhætt að reikna með einhverjum fleirum Frakklandsferðum, sennilega einni Bretlandsferð og ábyggilega líka einni Grikklandsferð (Illska er alveg að koma út á grísku). Vonandi sigrast ég á myglunni. Og hvað fleira? Svíþjóð og Finnland í sumar. Hugsanlega skottúr til Austurríkis eða Danmerkur, eftir aðstæðum.
Í vor kemur svo ljóðabók – Óratorrek - ljóð um samfélagsleg málefni – ef ekki fer svo ósennilega að ég ákveði að mig langi frekar að vera með jólabók. Það er samt eiginlega alveg óhugsandi. En ég er mikið búinn að hugsa um hvernig mig langi að gefa bókina út. Mest langar mig að fara á túr um landið og lesa upp allan hringinn, einhvern tíma í vor. Ég hef ekki einu sinni farið hringveginn. En það er fullmikil framkvæmd (ég er byrjaður að skrifa annað og ferðast víst annars nóg) og ósennilegt að það sé gaman lengur – að stíga inn í túristasirkusinn. Þá gæti maður kannski allt eins farið til Benidorm. En mér finnst ástæða til að gera eitthvað almennilegt til að fagna bókinni – til að undirstrika útgáfuna. Það fór mikil vinna í hana – hún er massíf á alla kanta – og mér finnst að útgáfunni verði að fylgja einhver þyngd. Óratorrek er mér mikilvæg.
Áramótaheit númer eitt er að leyfa mér að hafa sjálfstæðar og afdráttarlausar skoðanir á hlutunum. Það byrjaði svo vel að í gær lýsti ég því yfir að mér hefði þótt Skaupið léleg – sem er þó varla jaðarskoðun, einu sinni á góðu ári – og hef þurft að verja þá skoðun viðstöðulaust í hartnær sólarhring af því ég sé „fýlukall“. Kannski er þetta vonlaus afstaða nema maður þegi þá bara yfir skoðun sinni. Og kannski er það vandamálið við neikvæðar skoðanir á listaverkum almennt – það er svo þreytandi að hafa þær, það þarf að verja vanþóknun miklu meira en velþóknun. Stuttur pistill um hvað skaupið hefði verið frábært hefði ekki kostað mann neitt nema nokkur hi-fives. En þetta væri varla áramótaheit ef það væri létt. Einu sinni var ég duglegri við þetta – en sennilega þreyttist ég einmitt bara. Og hugsanlega höfðu félagsmiðlar þar eitthvað að segja. Varaáramótaheit númer eitt er að hætta á félagsmiðlum.
Áramótaheit númer tvö er að lesa a.m.k. eftirtaldar kanónubækur, sem ég hef (að mestu) ekki lesið áður (ég byrjaði rétt fyrir jól):
Það er eitt og annað komið á dagskrá. Á memberberries-dagskrá eru Guns N' Roses tónleikar í Finnlandi á afmælinu mínu. Á nýmóðins dagskrá er ferð með Nödju til San Francisco í ágúst. Þess utan er ég bókaður í að minnsta kosti þrjár ferðir til útlanda – tvær til Noregs og eina til Frakklands. Mér er svo alveg óhætt að reikna með einhverjum fleirum Frakklandsferðum, sennilega einni Bretlandsferð og ábyggilega líka einni Grikklandsferð (Illska er alveg að koma út á grísku). Vonandi sigrast ég á myglunni. Og hvað fleira? Svíþjóð og Finnland í sumar. Hugsanlega skottúr til Austurríkis eða Danmerkur, eftir aðstæðum.
Í vor kemur svo ljóðabók – Óratorrek - ljóð um samfélagsleg málefni – ef ekki fer svo ósennilega að ég ákveði að mig langi frekar að vera með jólabók. Það er samt eiginlega alveg óhugsandi. En ég er mikið búinn að hugsa um hvernig mig langi að gefa bókina út. Mest langar mig að fara á túr um landið og lesa upp allan hringinn, einhvern tíma í vor. Ég hef ekki einu sinni farið hringveginn. En það er fullmikil framkvæmd (ég er byrjaður að skrifa annað og ferðast víst annars nóg) og ósennilegt að það sé gaman lengur – að stíga inn í túristasirkusinn. Þá gæti maður kannski allt eins farið til Benidorm. En mér finnst ástæða til að gera eitthvað almennilegt til að fagna bókinni – til að undirstrika útgáfuna. Það fór mikil vinna í hana – hún er massíf á alla kanta – og mér finnst að útgáfunni verði að fylgja einhver þyngd. Óratorrek er mér mikilvæg.
Áramótaheitin
Áramótaheit númer eitt er að leyfa mér að hafa sjálfstæðar og afdráttarlausar skoðanir á hlutunum. Það byrjaði svo vel að í gær lýsti ég því yfir að mér hefði þótt Skaupið léleg – sem er þó varla jaðarskoðun, einu sinni á góðu ári – og hef þurft að verja þá skoðun viðstöðulaust í hartnær sólarhring af því ég sé „fýlukall“. Kannski er þetta vonlaus afstaða nema maður þegi þá bara yfir skoðun sinni. Og kannski er það vandamálið við neikvæðar skoðanir á listaverkum almennt – það er svo þreytandi að hafa þær, það þarf að verja vanþóknun miklu meira en velþóknun. Stuttur pistill um hvað skaupið hefði verið frábært hefði ekki kostað mann neitt nema nokkur hi-fives. En þetta væri varla áramótaheit ef það væri létt. Einu sinni var ég duglegri við þetta – en sennilega þreyttist ég einmitt bara. Og hugsanlega höfðu félagsmiðlar þar eitthvað að segja. Varaáramótaheit númer eitt er að hætta á félagsmiðlum.
Áramótaheit númer tvö er að lesa a.m.k. eftirtaldar kanónubækur, sem ég hef (að mestu) ekki lesið áður (ég byrjaði rétt fyrir jól):
- Ódýsseifur í þýðingu SAM (byrjaður)
- Ismail Kadare – Hershöfðingi dauða hersins
- Orlando – Virginia Woolf (í væntanlegri þýðingu Soffía Auðar, ég hef lesið orginalinn)
- Gunnar Gunnarsson – Fjallkirkjan
- Tolstoj – Anna Karenína / Stríð og friður
- Perec – My Life
- Herta Müller – Ennislokkur auðvaldsins
- Karen Blixen – Out of Africa
- Smásögur Flannery O'Connor
- Smásögur Alice Munro
- Thomas Mann – Töfrafjallið
- Ferrante – a.m.k. fyrstu bókina í fjórleiknum (hef annars bara lesið Days of Abandonment)
- Robert Musil – Mann ohne eigenschafte (sennilega á ensku, annars sænsku)
- Emily Bronte – Wuthering Heights
- HKL – Sjálfstætt fólk
- Svetlana Aleksevitsj – Secondhand Time
- Dickens – Tveggja borga saga (í væntanlegri þýðingu Þórdísar Bachmann)
- Sjón – Codex 1962 (búinn með fyrstu en ætla að endurlesa hana)
- Breton – Nadja
- Jakobína – Í barndómi
- Roberto Bolaño – 2666
- Stefan Zweig – Veröld sem var (búinn)
Áramótaheit númer þrjú er fjárhagslegs eðlis. Útfærslan er ekki alveg ljós – sennilega gef ég mér fyrsta mánuðinn til að sníða af því agnúana ef einhverjir reynast. En í grundvallaratriðum snýst það um að eyða ekki meira en þrjú þúsund krónum í sjálfan mig í einu. Hvað „í einu“ þýðir er auðvitað teygjanlegt. Sem og raunar „sjálfan mig“. En ég ætti þá t.d. að geta keypt nýja strengi í gítarinn ef þeir slitna en ekki nýjan gítar ef hann brotnar. Ég get farið út að borða – en það er takmarkað hvert og hvað ég get fengið mér. Á þessu verður a.m.k. ein undantekning – ég ætla að kaupa mér skíðakort (ef það verður þá skíðafært í vetur) og hugsanlega endurnýja ég kortið í ræktina í haust. Bæði er dýrara en þrjú þúsund krónur. Sennilega geri ég líka einhverjar undantekningar með Nödju – t.d. er ekkert óhugsandi að við förum dýrara út að borða á 10 ára brúðkaupsafmælinu okkar í ágúst.
30. des. 2016
Árið 2016 – seinni hluti
Hálfárið – það er að segja seinni hluti ársins sem er að líða – hófst á nýjum hatti. Ég á afmæli 1. júlí og fékk nýjan kúluhatt frá Nödju af tilefninu – Stetson að þessu sinni, það er sama tegund og fyrsti hatturinn minn og fyrsti Stetsoninn frá því ég var 27 ára (og skipti yfir í Derby Country Gentleman). Ég fór síðan í tívolí, í alla rússíbanana með Aram, og nepalskt út að borða með fjölskyldunni.
Fjórum dögum síðar flaug ég aftur til Istanbul. Þá voru liðnir sex dagar frá árásinni á Atatürk-flugvöll. Og mér stóð eiginlega ekki alveg á sama. Enda kom það á daginn að í Istanbul gerði það engum heldur. Stemningin var allt önnur en í fyrri ferðinni og fólk allt á nálum. Í fyrra skiptið var að vísu eitthvað rætt um að vegna Erdogans væri ekki hægt að bjóða hverjum sem er á bókmenntahátíðir sem hlytu styrk frá ríkinu – bæði kæmu andófsskáld ekki og svo væri ekkert ósennilegt að allt fjármagn glataðist. Einn sagðist þekkja vel til máls þar sem nokkrir menn höfðu tekið við hátíð sem látinn lærifaðir þeirra hafði rekið um árabil og þetta hefði komið upp – þeim hefði verið tilkynnt að annað hvort afturkölluðu þeir tiltekið boð eða þeir misstu peningana. Í því tilviki gáfu mennirnir sig – og þá með þeirri afsökun að þetta væri ekki hátíðin þeirra og þeir væru ekki í neinum rétti með að steyta henni á skeri út af prinsippmálum.
En nú var stemningin sem sagt verri. Innlend skáld vildu alls ekki spóka sig á klassískum túristasvæðum með hópi vestrænna útlendinga – það væri einsog að líma skotmark á bakið á sér. Stemningin var kannski ekki alveg jafn ofsafengin og þegar ég var í Frakklandi nokkrum dögum eftir Bataclan-árásirnar – en hún var líka langþreyttari. Einsog það hefði nú þegar gengið alltof mikið á frekar en að þessi árás á flugvellinum væri einhver tíðindi í sjálfri sér. Þrátt fyrir þetta skemmtum við okkur nú ágætlega – kannski ekki síst við útlendingarnir.
Í þetta sinnið var ég kominn til að hitta hóp af skáldum og ferðast með þeim í rútu frá Istanbul til Þessalónikku og lesa upp á leiðinni. Rútan hafði lagt af stað frá Helsinki einhverjum mánuðum fyrr og skipt um áhöfn vikulega. Þetta var næstsíðasti leggurinn en sá síðasti færi frá Þessalónikku til Kýpur. Mér skilst á þeim sem mættu á þessa viðburði í hinum ýmsu löndum að skipulagningu hafi að mörgu leyti verið áfátt – þótt það hafi líka verið upp og ofan. Skipulagning var alla jafna í höndum heimamanna. Í Tyrklandi var hún satt að segja hlægileg.
Í Istanbul vorum um það bil fimmtán manns sem lásum upp í herbergi á stærð við meðalgóða borðstofu. Það voru að mig minnir þrír gestir í þessari fimmtu stærstu borg veraldar. Já og svo var búið að ráða töframann. Kýpverjarnir sem voru yfir túrnum höfðu hafnað öllum hugmyndum um töframann. Tyrkinn sem sá um skipulagningu innanlands sagði já, jæja, ok, það verður þá enginn töframaður og endurskírði viðburðinn einfaldlega „Literary illusions“. Skemmst er frá því að segja að það var ekki gerð minnsta tilraun til þess að bókmennta þessi töfrabrögð neitt upp – hann var bara að festa og leysa bönd í sundur, já og svo drap hann í sígarettu á bindi danska skáldsins, sem var lítið skemmt. Einhver orðrómur gekk um að töframaðurinn væri atvinnulaus frændi skipuleggjandans – því hann var eiginlega ekki mjög sannfærandi töframaður heldur – en hann fékkst aldrei staðfestur.
Ein áhugaverðasta minningin frá Istanbul er síðan úr kvöldsiglingu á Bosporussundi. Þar var boðið upp á vín – sem Tyrkir kunna lítið að fara með; það hneykslaði Grikkina í ferðinni ólýsanlega mikið að fá stofuhlýtt hvítvín – og snittur á meðan við sigldum upp sundið og niður. Þegar við vorum að koma til baka og allir, að meðtöldum Tyrkjunum, voru komnir dálítið við skál og byrjaðir að dansa stoppuðum við fyrst asíumegin. Og þarna þar sem við kokteilspókuðum okkur og hlustuðum á Hotel California á fullu blasti, einsog við værum komin á seinnihluta grísaveislu á Costa del Sol árið 1991, byrjuðu bænaköllin í moskunum að blandast tónlistinni. Ég kann ekki að lýsa tilfinningunni – og kannski vil ég bara ekki hefja neinar klisjukenndar ræður um „mót menningarheima“ – þið hafið aðstæðurnar, annað hvort skiljið þið hvað ég á við eða ekki.
Næst fórum við til Tekirdag þar sem við lásum upp fyrir Lionsklúbbinn. Það var ekki síður áhugaverð upplifun. Áhorfendur voru nokkru fleiri en í Istanbul og eftir upplesturinn vildu þeir allir láta taka af sér mynd með okkur. Okkur hafði skilist að við þyrftum að vera lögð af stað fyrir einhvern ákveðinn tíma til að ná að landamærunum í tæka tíð – því við áttum svo kvöldverðardeit við hóp af listamönnum í Kavala, Grikklandsmegin. Okkur var líka í mun um að ljúka þessum kurteisisatlotum af hið fyrsta því við vildum komast í göngutúr um bæinn áður en við þyrftum að fara. En þegar við ætluðum að fara í göngutúrinn kom skipuleggjandinn og tjáði okkur að við þyrftum að fara að sjá safn nokkurt – hann hefði lofað að við myndum koma og það væri dónaskapur að mæta ekki. Svo við fórum aftur upp í rútuna, pínu vonsvikin, og brunuðum á safnið. Þegar þangað var komið sagði skipuleggjandinn að við ættum að vera komin aftur eftir fimm mínútur. Við hváðum – og hann endurtók, fimm mínútur, bara inn og út. Við hlupum af stað inn á safnið – þar vorum við beðin um að pósa einsog við værum að skoða safnið á meðan teknar væru af okkur myndir. Sem við gerðum, enda kurteis og vel upp alinn og sennilega að drepast úr meðvirkni. Þegar við komum aftur í rútuna grínaðist ég með að nú færum við sennilega á annað safn. Sem stóð heima. Áður en yfir lauk höfðum við rúntað um öll helstu söfn bæjarins – sex eða sjö talsins – og látið taka myndir af okkur þar sem við þóttumst skoða alls kyns handverk og menningu (ég myndi hafa um söfnin fleiri orð ef ég myndi hvað var þar að finna – en þetta voru of miklar leifturheimsóknir til að nokkuð sæti eftir). Og þá var loks haldið til Kavala.
Skipulagningin Grikklandsmegin var talsvert betri og því færri áhugaverðar sögur. Þótt Tyrkneskur matur sé góður – og að mörgu leyti svipaður og Grískur – þá eru Tyrkir meiri hedónistar og á tímabili leið mér einsog nú ætti að drepa okkur með mat og drykk. Við fengum þess utan góðan tíma til að skoða bæði Kavala og Þessalónikku og í Kavala héldum við okkar eigin lesstofu á hótelinu, þar sem við kynntum hvert fyrir öðru hluta af höfundaverki okkar – ég talaði um og las úr Óratorreki. Það var ótrúlega fínt kvöld, þótt þetta sé auðvitað líka mjög lúðalegt, ljóðskáld að lesa hvert fyrir annað og ræða verk sín í einrúmi og einlægni. Í Þessalónikku hittum við síðan hópinn sem tók við af okkur og lásum með stórum hópi fólks – og fyrir mjög stóran hóp fólks – á útisviði í miðbænum.
Örfáum dögum eftir að ég kom aftur til Svíþjóðar var svo valdaránstilraunin í Tyrklandi. Ég vakti fram á nótt og spjallaði við vinkonu mína, tyrkneskt ljóðskáld, á Facebook. Það kom mér á óvart hvað fólk var tilbúið til að trúa hverju sem er upp á Erdogan – svo sem einsog að hann hefði fundið upp á þessu öllu sjálfur, sviðsett eigið valdarán, til þess að hafa afsökun fyrir því að sölsa sig undir sig enn meira vald. Hvað sem öðru líður, sannleikanum um það, þá hefur hann notfært sér ástandið til að gera einmitt það. Og það segir sitt um þjóðhöfðingja að óbrjálaðir þegnar hans skuli óhikað trúa slíku upp á forseta sinn. Mér heyrist fólk núorðið bara lifa í viðstöðulitlum ótta.
Í ágúst komum við svo heim og byrjuðum eiginlega á því að fara í útilegu. Nadja hafði aldrei komið á sunnanverða Vestfirðina svo við brunuðum þangað – skoðuðum Dynjandi, Skrímslasafnið (sem er magnað), fórum á Uppsali og í Selárdal að skoða verk Samúels Jónssonar. Gistum svo í tjaldi á Bíldudal. Daginn eftir keyrðum við út á Rauðasand, skoðuðum byggðasafnið og flugvélaflakið á Hnjóti, fórum í sund á Birkimel og átum kvöldmat í Flókalundi áður en Nadja – sem er með æfingaleyfi – keyrði heim yfir heiðarnar í blindaþoku.
Tyrkland – Grikkland
Fjórum dögum síðar flaug ég aftur til Istanbul. Þá voru liðnir sex dagar frá árásinni á Atatürk-flugvöll. Og mér stóð eiginlega ekki alveg á sama. Enda kom það á daginn að í Istanbul gerði það engum heldur. Stemningin var allt önnur en í fyrri ferðinni og fólk allt á nálum. Í fyrra skiptið var að vísu eitthvað rætt um að vegna Erdogans væri ekki hægt að bjóða hverjum sem er á bókmenntahátíðir sem hlytu styrk frá ríkinu – bæði kæmu andófsskáld ekki og svo væri ekkert ósennilegt að allt fjármagn glataðist. Einn sagðist þekkja vel til máls þar sem nokkrir menn höfðu tekið við hátíð sem látinn lærifaðir þeirra hafði rekið um árabil og þetta hefði komið upp – þeim hefði verið tilkynnt að annað hvort afturkölluðu þeir tiltekið boð eða þeir misstu peningana. Í því tilviki gáfu mennirnir sig – og þá með þeirri afsökun að þetta væri ekki hátíðin þeirra og þeir væru ekki í neinum rétti með að steyta henni á skeri út af prinsippmálum.
En nú var stemningin sem sagt verri. Innlend skáld vildu alls ekki spóka sig á klassískum túristasvæðum með hópi vestrænna útlendinga – það væri einsog að líma skotmark á bakið á sér. Stemningin var kannski ekki alveg jafn ofsafengin og þegar ég var í Frakklandi nokkrum dögum eftir Bataclan-árásirnar – en hún var líka langþreyttari. Einsog það hefði nú þegar gengið alltof mikið á frekar en að þessi árás á flugvellinum væri einhver tíðindi í sjálfri sér. Þrátt fyrir þetta skemmtum við okkur nú ágætlega – kannski ekki síst við útlendingarnir.
Í þetta sinnið var ég kominn til að hitta hóp af skáldum og ferðast með þeim í rútu frá Istanbul til Þessalónikku og lesa upp á leiðinni. Rútan hafði lagt af stað frá Helsinki einhverjum mánuðum fyrr og skipt um áhöfn vikulega. Þetta var næstsíðasti leggurinn en sá síðasti færi frá Þessalónikku til Kýpur. Mér skilst á þeim sem mættu á þessa viðburði í hinum ýmsu löndum að skipulagningu hafi að mörgu leyti verið áfátt – þótt það hafi líka verið upp og ofan. Skipulagning var alla jafna í höndum heimamanna. Í Tyrklandi var hún satt að segja hlægileg.
Í Istanbul vorum um það bil fimmtán manns sem lásum upp í herbergi á stærð við meðalgóða borðstofu. Það voru að mig minnir þrír gestir í þessari fimmtu stærstu borg veraldar. Já og svo var búið að ráða töframann. Kýpverjarnir sem voru yfir túrnum höfðu hafnað öllum hugmyndum um töframann. Tyrkinn sem sá um skipulagningu innanlands sagði já, jæja, ok, það verður þá enginn töframaður og endurskírði viðburðinn einfaldlega „Literary illusions“. Skemmst er frá því að segja að það var ekki gerð minnsta tilraun til þess að bókmennta þessi töfrabrögð neitt upp – hann var bara að festa og leysa bönd í sundur, já og svo drap hann í sígarettu á bindi danska skáldsins, sem var lítið skemmt. Einhver orðrómur gekk um að töframaðurinn væri atvinnulaus frændi skipuleggjandans – því hann var eiginlega ekki mjög sannfærandi töframaður heldur – en hann fékkst aldrei staðfestur.
Ein áhugaverðasta minningin frá Istanbul er síðan úr kvöldsiglingu á Bosporussundi. Þar var boðið upp á vín – sem Tyrkir kunna lítið að fara með; það hneykslaði Grikkina í ferðinni ólýsanlega mikið að fá stofuhlýtt hvítvín – og snittur á meðan við sigldum upp sundið og niður. Þegar við vorum að koma til baka og allir, að meðtöldum Tyrkjunum, voru komnir dálítið við skál og byrjaðir að dansa stoppuðum við fyrst asíumegin. Og þarna þar sem við kokteilspókuðum okkur og hlustuðum á Hotel California á fullu blasti, einsog við værum komin á seinnihluta grísaveislu á Costa del Sol árið 1991, byrjuðu bænaköllin í moskunum að blandast tónlistinni. Ég kann ekki að lýsa tilfinningunni – og kannski vil ég bara ekki hefja neinar klisjukenndar ræður um „mót menningarheima“ – þið hafið aðstæðurnar, annað hvort skiljið þið hvað ég á við eða ekki.
Næst fórum við til Tekirdag þar sem við lásum upp fyrir Lionsklúbbinn. Það var ekki síður áhugaverð upplifun. Áhorfendur voru nokkru fleiri en í Istanbul og eftir upplesturinn vildu þeir allir láta taka af sér mynd með okkur. Okkur hafði skilist að við þyrftum að vera lögð af stað fyrir einhvern ákveðinn tíma til að ná að landamærunum í tæka tíð – því við áttum svo kvöldverðardeit við hóp af listamönnum í Kavala, Grikklandsmegin. Okkur var líka í mun um að ljúka þessum kurteisisatlotum af hið fyrsta því við vildum komast í göngutúr um bæinn áður en við þyrftum að fara. En þegar við ætluðum að fara í göngutúrinn kom skipuleggjandinn og tjáði okkur að við þyrftum að fara að sjá safn nokkurt – hann hefði lofað að við myndum koma og það væri dónaskapur að mæta ekki. Svo við fórum aftur upp í rútuna, pínu vonsvikin, og brunuðum á safnið. Þegar þangað var komið sagði skipuleggjandinn að við ættum að vera komin aftur eftir fimm mínútur. Við hváðum – og hann endurtók, fimm mínútur, bara inn og út. Við hlupum af stað inn á safnið – þar vorum við beðin um að pósa einsog við værum að skoða safnið á meðan teknar væru af okkur myndir. Sem við gerðum, enda kurteis og vel upp alinn og sennilega að drepast úr meðvirkni. Þegar við komum aftur í rútuna grínaðist ég með að nú færum við sennilega á annað safn. Sem stóð heima. Áður en yfir lauk höfðum við rúntað um öll helstu söfn bæjarins – sex eða sjö talsins – og látið taka myndir af okkur þar sem við þóttumst skoða alls kyns handverk og menningu (ég myndi hafa um söfnin fleiri orð ef ég myndi hvað var þar að finna – en þetta voru of miklar leifturheimsóknir til að nokkuð sæti eftir). Og þá var loks haldið til Kavala.
Skipulagningin Grikklandsmegin var talsvert betri og því færri áhugaverðar sögur. Þótt Tyrkneskur matur sé góður – og að mörgu leyti svipaður og Grískur – þá eru Tyrkir meiri hedónistar og á tímabili leið mér einsog nú ætti að drepa okkur með mat og drykk. Við fengum þess utan góðan tíma til að skoða bæði Kavala og Þessalónikku og í Kavala héldum við okkar eigin lesstofu á hótelinu, þar sem við kynntum hvert fyrir öðru hluta af höfundaverki okkar – ég talaði um og las úr Óratorreki. Það var ótrúlega fínt kvöld, þótt þetta sé auðvitað líka mjög lúðalegt, ljóðskáld að lesa hvert fyrir annað og ræða verk sín í einrúmi og einlægni. Í Þessalónikku hittum við síðan hópinn sem tók við af okkur og lásum með stórum hópi fólks – og fyrir mjög stóran hóp fólks – á útisviði í miðbænum.
Örfáum dögum eftir að ég kom aftur til Svíþjóðar var svo valdaránstilraunin í Tyrklandi. Ég vakti fram á nótt og spjallaði við vinkonu mína, tyrkneskt ljóðskáld, á Facebook. Það kom mér á óvart hvað fólk var tilbúið til að trúa hverju sem er upp á Erdogan – svo sem einsog að hann hefði fundið upp á þessu öllu sjálfur, sviðsett eigið valdarán, til þess að hafa afsökun fyrir því að sölsa sig undir sig enn meira vald. Hvað sem öðru líður, sannleikanum um það, þá hefur hann notfært sér ástandið til að gera einmitt það. Og það segir sitt um þjóðhöfðingja að óbrjálaðir þegnar hans skuli óhikað trúa slíku upp á forseta sinn. Mér heyrist fólk núorðið bara lifa í viðstöðulitlum ótta.
Rafmagnsgítarinn
Áramótaheitið mitt í fyrra var að kaupa mér rafmagnsgítar og læra að spila Appetite for Destruction. Ég var duglegur í Svíþjóð að heimsækja hljóðfæraverslanir og skoða gítara. Ég spilaði lengi á gítar þegar ég var unglingur en hef lítið snert hljóðfæri síðustu 15-16 árin, sérstaklega ekki rafmagnsgítara. Í fyrra var mér boðið í tíu ára brúðkaupsafmæli vina minna og þar var ég látinn spila á gítar í hljómsveit – örfá lög – og þá byrjaði löngunin að láta á sér kræla aftur. Ég vildi samt ekki eyða neinum ægilegum fjárhæðum í þetta ef ske kynni að þetta væri bara della sem liði svo hjá. En var hræddur um að ég væri einfaldlega of góðu vanur til að kaupa mér einhvern byrjendagítar. Á endanum keypti ég Epiphone SG PRO fyrir um 40 þúsund – óvenju gott eintak.
Skemmst er frá því að segja að ég hef verið mjög duglegur að spila á hann og hef lært margt fleira en bara Appetite. Ég spila ekkert einsog neinn atvinnumaður en ég er samt bærilega lipur og á alveg mín móment. Og mér þykir mjög vænt um SG-inn minn.
Í ágúst komum við svo heim og byrjuðum eiginlega á því að fara í útilegu. Nadja hafði aldrei komið á sunnanverða Vestfirðina svo við brunuðum þangað – skoðuðum Dynjandi, Skrímslasafnið (sem er magnað), fórum á Uppsali og í Selárdal að skoða verk Samúels Jónssonar. Gistum svo í tjaldi á Bíldudal. Daginn eftir keyrðum við út á Rauðasand, skoðuðum byggðasafnið og flugvélaflakið á Hnjóti, fórum í sund á Birkimel og átum kvöldmat í Flókalundi áður en Nadja – sem er með æfingaleyfi – keyrði heim yfir heiðarnar í blindaþoku.
Við vorum rétt komin heim þegar okkur barst heimsókn frá Svíþjóð – tveir æskuvinir Nödju, sem hafa verið saman frá því að þau voru börn, og börnin þeirra. Með þeim fórum við í Skálavík og upp á Bolafjall (í svartaþoku) og á Ríkharð III í kirkjunni á Suðureyri. Það var ekki síður skemmtilegt.
Myglan
Hér myndi ég skrifa langa sögu um baráttu mína við mygluna í bílskúrnum og mygluna undir eldhúsvaskinum, mælingar heilbrigðiseftirlitsins, alls kyns ofnæmispróf og læknisheimsóknir, það þegar ég reif upp allt eldhúsgólfið, henti því og flotaði gólfið, það þegar ég byggði millivegg í bílskúrnum (ég er álíka laghentur og meðal-lindýr) eða lét múra í veggina. Eða kannski eitthvað um lyfin sem ég hef tekið – eða brjálæðisköstin, vanmáttinn. En ég er bara búinn að segja þá sögu svo oft síðasta árið að ég hreinlega nenni því ekki. Þið verðið bara að ímynda ykkur þetta út frá þessum stikkorðum. Ég get kannski bætt því við að ég er sá eini sem finn fyrir þessu – og hef sennilega fengið þetta óþol af því að vera mikið í bílskúrnum (þar sem ég kom mér upp skrifstofu) – þar sem myglan er miklu meiri en inni í húsinu. Og nú er ég hættur að vera í húsinu allan sólarhringinn, einsog áður.
Haustið
Ég ætlaði að skrifa eitthvað um að haustið hefði liðið í rólegheitum. Eftir tíðindasamt ár var ég farinn að hlakka til þess að eiga ótruflaða haustmánuði til að skrifa. En myglan sem sagt kom í veg fyrir það. Haustið fór meira og minna í mygluna. Það voru samt rólegheit þarna inn á milli. Ég var duglegur að fara út að hlaupa og gera jóga og sinna fjölskyldunni. Í október var kosið. Ég kaus rétt en það gerðu ekki nógu margir. Ég man ekki hvort ég fór neitt – sennilega var ég bara mestmegnis heima. Og eitthvað skrifaði ég nú. Ég lagði lokahönd á Hvítsvítu-þýðinguna og í nóvember kom Athena – höfundurinn og vinkona mín – til landsins. Við lásum upp í Reykjavík, á ljóðakvöldi sem væri bæði vel sótt og þótti óvenju vel heppnað (það voru sennilega 14-15 skáld að lesa, hvert öðru betra og breiddin mikil). Við sátum fyrir svörum í Norræna húsinu. Og svo keyrðum við saman vestur, ásamt ungbarni hennar, manni og vinkonu, þar sem við lásum upp í Skúrinni á Ísafirði með félögum í Ós-hópnum. Það var allt saman dásamlegt, þótt veðrið hefði að sönnu mátt leika meira við ferðamennina.
Í nóvember kom síðan Heimska út í Svíþjóð og fékk í sem stystu máli frábæra dóma (hún er líka að koma út í Frakklandi og hefur þegar fengið afar jákvæðar viðtökur – og er ekki einu sinni komin út). Það var talsverður léttir, því hún kom alls ekki svo vel út úr krítíkinni hérna heima. Gauti Kristmanns virtist beinlínis reiður yfir henni í Víðsjá – vitnaði í hana hér og þar og spurði með þjósti hvort þetta ætti að vera fyndið, eða kannski gáfulegt? Sem er allt í lagi, fólk má og á að láta bókmenntir fara í taugarnar á sér ef þær gera það. En ég er líka þakklátur fyrir að eiga ekki allt mitt undir þessari litlu eyju og takmarkaðri fagurfræðinni sem þar ríkir.
En þegar bókin kom út fór ég sumsé í smá túr sem byrjaði hjá Finnlands-svíum í Ekenäs. Í Stokkhólmi var mér boðið með í málsverð hjá PEN-samtökunum. Hann var haldinn í heimahúsi í blokkaríbúð og var til þess að hitta móður Asli Erdogans, rithöfundar sem sat í fangelsi í Tyrklandi frá því í júlí og þar til í gær. Hún var komin til Svíþjóðar til að taka á móti Tucholsky-verðlaununum fyrir hönd dóttur sinnar. Í Malmö tók ég svo örlítinn þátt í uppákomu á degi hinna fangelsuðu rithöfunda. Þetta helgast ekki síst af því hve virkur útgefandinn minn (og góðvinur) er í réttindabaráttu fyrir tjáningarfrelsi.
Frá Malmö fór ég til Kaupmannahafnar þar sem ég hitti vin minn, Martin Glaz Serup, og við flugum saman til Vínarborgar til að hitta vin okkar, Jörg Piringer. Við þrír vorum allir í rútunni frá Tyrklandi til Grikklands og höfðum þar kokkað upp verkefni sem við vorum mættir til að framkvæma. Ég náði ekki að sjá neitt af Vín – og hef aldrei séð hana áður – vegna þess að við sátum meira og minna allan tímann inni í lítilli íbúð í úthverfi borgarinnar og hömuðumst við að berja saman bók. Það náðist ekki en við erum samt komnir með nokkuð góðan grunn til að vinna með og ætlum að hittast aftur á næsta ári.
Vetur
Það kom svo aldrei vetur. Hann er varla kominn enn. Hefur ekki sést nema augnablik og augnablik, í mesta lagi. Svo kemur haustið aftur. Eða kannski smá vor. Stundum finnst mér vera mjög vorlegt. Hvað um það.
Um miðjan nóvember gerðust tvær breytingar í lífi mínu. Annars vegar fékk ég skrifstofu úti í bæ – í gamla útvarpshúsinu. Það er orðið ansi mikið af sjálfstætt starfandi listamönnum og handverksfólki í miðbænum. Hinumegin við vegginn frá mér er Gunnar Jónsson, myndlistarmaður, og í næsta herbergi við hann er Elísabet frænka hans, arkitekt og umsjónarmaður Listasafns ASÍ (galleríið sem þau reka, Úthverfa, er líka í sama húsi). Á efri hæðina er residensía þar sem eru yfirleitt 1-2 erlendir gestalistamenn. Á ská hinumegin við götuna er systir mín með Klæðakot ásamt vinkonu sinni. Systir mín hannar Dórukotsvörurnar. Beint á móti henni er svo skraddarinn, sem mér skilst að hafi svo mikið að gera að ætli maður að fá hjá honum jólagjafir næsta árs sé best að panta þær núna. Ég hef reyndar ekki þorað inn til hans. Ég er svag fyrir svona fötum og svo selur hann líka hatta. Aðeins ofar við götuna, í gömlu Björnsbúð, er svo Gústi ljósmyndari með stúdíó og inn af honum er Kjartan arkitekt með kontór. Við hliðina á Hamraborg er Gamla skóbúðin, sem nokkurs konar sagnasafn, skilst mér, og á efri hæðinni þar situr Baldur Páll og forritar (en hann tekur reyndar líka ljósmyndir).
En nú rak mig af leið. Hitt sem breyttist í lífi mínu var að ég fékk mér kort í ræktina. Það eru tæplega fjögur ár síðan ég byrjaði að hreyfa mig eitthvað af viti (það var eitt af því sem gerðist í skilnaðarkvíðanum 2013, það var nú meira árið) en ég hef aldrei verið í ræktinni. Ég fór fyrst á hlaupabretti á ævinni á hóteli í Uskudar í Tyrklandi snemma síðasta ár, bara af því það virkaði alveg vonlaust að ætla út í hlaupatúr. Hlaupabrettið var reyndar í loftlausri kjallarakompu þar sem var svo lágt til lofts að ég þurfti að gæta mín til að reka ekki höfuðið upp undir – og lét það duga mér sem reynsla í þeim bransa fram í nóvember, er ég fór inn í Stúdíó Dan í fyrsta skiptið síðan þar var haldið streetball mót snemma á tíunda áratugnum. Nú fer ég þangað flesta daga vikunnar þegar ég er í bænum – og hef þess utan sótt líkamsrækt í þremur öðrum löndum.
Sennilega gerðist svo ekki margt fram að jólafríi. Nema vinna. Ég er mjög sáttur þegar því er þannig háttað, þegar ég fæ ró og næði – og get stundum staðið mjög frekjulegan vörð um ró mína og næði, ef þeim er hótað. Haukur Magg er kominn tímabundið heim frá Bandaríkjunum og við náðum að hittast einu sinni ærlega áður en ég fór – ég leyfði honum að raska ró minni. Það var hressandi. Bubbi fékk líka að raska ró minni eina kvöldstund – ég fór á Þorláksmessutónleika og sat svo með honum dágóða stund á eftir, þar sem við spjölluðum og hann las úr væntanlegri ljóðabók fyrir okkur félaga mína. Maður ætti auðvitað að hafa sem fæst orð um listaverk sem maður hefur séð lítið af – og eiga jafnvel eftir að breytast mikið áður en þau koma út – en af því litla sem ég heyrði er Bubbi að gera allt rétt. Eftir Bubba skutumst við Smári síðan á miðnæturheimsfrumsýningu á Rogue One. Bubbi og Star Wars er rokna tvenna sem rúmast varla á einu litlu kvöldi.
Við fjölskyldan eyddum jólunum í Rejmyre hjá mágkonu minni. Þau voru óvenju íslensk. Ég tók með mér fyrirtaks lambalæri sem Smári vinur minn gaf mér áður en ég fór. Nadja hafði tekið með sér laufabrauð sem við steiktum og skárum út heima hjá Smára og Siggu ásamt fleira vinafólki. Þá tók ég líka með mér grænar baunir frá Ora (sem mér var sagt í dag að væru alls ekki óþekktar í Finnlandi á jólum, en þykja mjög framandi og lúðalegar í Svíþjóð), rauðkál og átta dósir af jólaöli. Þetta átum við ásamt með finnskum ofnréttum, kjötbollum og Janssons Frestelse á aðfangadag. Á jóladag átum við restina af hangilærinu með uppstúf í tartalettum – ég tók svo dálítið af reyktum laxi og plokkaði hann ofan í sams konar ílát, fyrir þá sem borða ekki kjöt. Á annan í jólum eldaði ég síðan kalkún og fann upp á fyllingunni sjálfur – hún var með perum, brauði, þurrkuðum eplum, lauk, sellerí og einu og öðru góðgæti. Nadja fékk sósu sem ég bakaði upp úr kirsuberjaserríi, leifar af vego-kjötbollum og fyllingu sem snerti aldrei fuglinn. Ég gerði líka sósu upp úr kalkúnasoði og rjóma og þær kláruðust báðar fáránlega fljótt. Kalkúnaleifarnar enduðu síðan daginn eftir í rjómasósu með pasta.
Yasuragi og Mariella
Jólagjöfin mín frá Nödju var síðan nótt á Yasuragi spa-hótelinu í úthverfi Stokkhólms. Þar fórum við í japönsk böð, sánur og heita potta, stunduðum jóga, Qi Gong, Do In og Zen hugleiðslu, smurðum okkur með kremum og átum fjórréttað á lúxusveitingastað. Þetta var alveg fullkomlega sturlaður staður. Allir þarna inni gengu líka um í alveg eins baðsloppum – líka á veitingastaðnum – sem maður fékk að eiga. Sem gaf þessu dálítið fíling einsog maður væri genginn í költ. Eina fólkið sem ég sá sem var ekki í svona slopp voru líka einu asíubúarnir á svæðinu. Þetta var allt mjög hvítt og flest fólkið þarna var sennilega margföldum tekjum á við okkur plebbana. Mér finnst ósennilegt að ég færi aftur á svona stað – þótt þarna sé ekkert mér á móti skapi, ég hef mjög gaman af allri svona leikfimi og hef alltaf haldið upp á vellíðan, enda sjálfskilgreindur hedónisti – og raunar ósennilegt að ég hefði efni á því, þetta er mjög grand jólagjöf. En þetta var sem sagt bæði fáránlega skemmtilegt og fáránlega áhugavert. Og alveg súrrealískt að stíga aftur út í raunveruleikann.
Daginn eftir, sem var sennilega í gærmorgun – þegar við vorum búin í allri japönsku leikfiminni – hittum við börnin okkar aftur við höfnina, þangað sem móðurafi þeirra skutlaði þeim. Svo fórum við með Viking Line ferjunni Mariellu til Helsinki. Ég vann einu sinni við þrif á þessum bátum. Helsinkimegin – við sigldum ekkert, stigum bara um borð í höfninni og unnum í tvo tíma. Þá var ég eini hvíti maðurinn í tæplega 100 manna starfsliði en farþegarnir meira og minna hvítir og talsvert af ungu fólki í partíferðum. Þetta hefur breyst talsvert síðan þá. Í dag á áreiðanlega meirihluti farþeganna rætur að rekja út fyrir Evrópu (eða Norður Ameríku). Sérstaklega er mikið af finnskumælandi fólki með afrískar rætur. Sennilega segir þetta eitthvað um breytta samsetningu verkalýðsstéttarinnar á norðurlöndum. Ferjurnar eru ódýrasti ferðamátinn hérna á milli – og það er líka Duty Free – og þar er boðið upp á heiðarlegustu verkamannaskemmtun í heimi. Töframenn, boltasundlaugar, diskótek, ódýrt áfengi, (auðvelt) kviss og spilakassa. En mér datt líka í hug að ef til vill hefði sú staðreynd að svo margir innflytjendur unnu á bátunum spilað rullu í þessu öllu saman – að það hefðu hreinlega myndast einhver tengsl á þessum 15 árum sem liðin eru frá því ég vann þarna. Að báturinn væri raunverulegri valmöguleiki en margt annað.
Að vísu var báturinn engum vinsamlegur þegar ég vann þarna. Bæði voru launin fyrir neðan allar hellur og svo þurftum við yfirleitt að fara í gegnum harða tollskoðun á leiðinni í land – úr vinnunni – þar sem við vorum spurðir hvenær við hefðum komið og hvenær við ætluðum að „fara heim“. Yfirvarpið var að það væru svo miklar líkur að við myndum reyna að smygla einhverjum flóttamönnum í land (þetta er 2001). Þessi vinna er enn rosalegasta reynsla af grófum, kerfislægum rasisma sem ég hef upplifað sjálfur (og það var ekki gerð mikil undantekning fyrir mig – sennilega bara gert ráð fyrir að ég væri ljós norður-afríkumaður, eða álíka, a.m.k. þar til passinn kom í ljós, því við þurftum auðvitað alltaf að vera með passann í vinnunni). Á meðan túristunum var hraðað í land í gegnum mörg tollhlið stóðum við allir í beinni röð við eitt einasta tollhlið – a.m.k. þar til búið var að landa túristunum – og okkur var gert að stimpla okkur út áður en við fórum í röðina. Einn daginn, þegar ég var að ganga út á lestarstöð í úthverfinu mínu – lengst úti í rassgati – fór ég að reikna út hvað ég fengi í raunveruleg laun fyrir þessa vinnu. Það tók mig klukkutíma að komast í vinnuna og klukkutíma að komast heim, launin voru fáránleg, og svo var maður klukkutíma í röðinni til að komast út úr bátnum. Þannig að það fóru alls fimm tímar í að fá greitt vond laun fyrir tveggja tíma vinnu. Ég sneri við á staðnum – enda hafði ég efni á því, á svona vinnustað vinnur enginn nema vegna þess að hann gæti orðið svangur. Hvítur, norrænn strákur verður aldrei svo svangur.
Og á morgun er síðan gamlársdagur. Við erum í Finnlandi og erum eiginlega alveg planlaus. Við ákváðum bara að við vildum vera hérna. Gistingin reddaðist ekki fyrren í gær. En þetta er gott. Helsinki er alltaf dálítið heima.
---
Ég hendi sennilega í eina færslu fyrir næsta ár – nýtt áramótaheiti og svoleiðis. Vonir og væntingar.
27. des. 2016
Árið 2016 – fyrri hluti
Árið hófst á Ísafirði með sprengingum, einsog venjulega. Að vísu vorum við í Hoi An árið þar á undan og höfum þess utan verið í Oulu, Helsinki, Kaupmannahöfn og Rejmyre. Fylleríið sem tók við var epískt – við Valur bróðir enduðum á Metallicatrúnó með allt í botni í stofunni heima þar til tók að birta. Sem var undir lok mánaðarins, ef ég man rétt – rétt í tæka tíð fyrir sólarkaffið.
Ég keypti mér skíðakort og Aram líka – við vorum duglegir að skella okkur. Nadja fór á fullt í gönguskíðamennskuna og endaði í Fossavatnsgöngunni – fyrir utan viðstöðulausan þrældóm í kajakróðri alltaf þegar veður leyfði. Hún hefur líka verið að dunda sér við æfingaakstur í rólegheitum.
Lemmy Kilmister í Motörhead dó líka í lok árs 2015 – á meðan heimsbyggðin syrgði Bowie grét hjarta mitt fyrir Lemmy. Við félagarnir live-streamuðum jarðarförinni í bílskúrinni minni og drukkum jack í kók fram á rauðanótt. Ekki löngu síðar dó svo Bodil Malmsten, sem ég náði aldrei að hitta, en komst í pennavinfengi við í kjölfar þess að hún tók ástfengi við Illsku.
Í lok janúar fór ég til London með Ástu Fanneyju, Andra Snæ (sem allir voru þá vissir um að yrði forseti) og Völu Þórodds. Við lásum upp á Rich Mix með hópi útlendinga. Hér erum við í neðanjarðarlestinni. The Tube. Auð sætin eru til marks um fjarvist okkar úr bókmenntasögunni, reikna ég með. Nema auða sætið hans Andra, það er forsetasætið – hann á kannski enn séns í bókmenntasöguna. Þegar ég hugsa út í það þá er hann reyndar með í síðustu.
Í febrúar var Illska frumsýnd í Borgarleikhúsinu við ægilegan – og að mér fannst verðskuldaðan – fögnuð. Þegar sýningin fór á fjalirnar hafði ég áhyggjur af að hún yrði ekki góð og að mér myndi finnast ég ábyrgur fyrir því. Hvorugt átti við rök að styðjast – Óskabörn ógæfunnar áttu þessa sýningu og hún var frábær. Við Nadja fórum suður og Per, sænski útgefandi minn og góðvinur, kom frá Malmö og við héngum í borginni drjúga stund. Ég held að það sé dýrasta frí sem ég hef farið í. Við gerðum þetta líka fyrir nokkrum árum – að hanga í Reykjavík, fara út að borða og sulla á börum – og verðið hefur að minnsta kosti tvöfaldað. Það er í það minnsta alveg úr sögunni að maður geti leyft sér að kíkja ekki á verðlistann áður en maður sest niður. Við gerðum það tvisvar – þar af á einum stað sem ég hef sótt nokkrum sinnum – og það gerði nærri því út af við okkur. Mér er enn illt.
Ég var svo tekinn fyrir á Útvarpi Sögu vegna leikritsins og vegna þess að ég talaði einu sinni (mjög) illa um Jón Magnússon í pistli á RÚV. Þá fékk ég af mér þessa skopteikningu í Mogganum. Það er einhvers konar heiður að vera á skopmynd með Pétri Gunnlaugssyni.
Kom út um páska. Haukur Már útlitshannaði hana. Ég var búinn að vera að dunda mér við að henda í hana uppskrift og uppskrift, texta og texta, frá því í janúar 2013. Eiginlega byrjaði vinnan við þessa bók upp úr skilnaðinum (sem entist svo bara rétt svo út árið) – í einhverju hamslausu eirðarleysi milli stanslausra ferðalaga (ég var ekki nema fjóra-fimm mánuði heima þetta árið). Upphaflega var hugmyndin að skrifa eins ósennilega bók og ég gæti látið mér detta í hug sem follow-up á Illsku. Ég var líka í einhverri fýlu út í það almennt hve margar matreiðslubækur ollu mér sárum vonbrigðum og voru alger meðalmennska, bæði í matreiðslukúnst en ekki síður í konsepti og texta.
Nóttina áður en ég fór svaf ég ekkert fyrir magaverk og hugði það vera sökum böreksharðlífis. Um morguninn var ég ekki frekar sóttur á hótelið, til að fara út á flugvöll, en ég var sóttur á flugvöllinn þegar ég kom. Ég beið fram á síðustu stundu, örvænti og pantaði leigubíl sem þusti með mig út á völl. Þar uppgötvaði ég að ég var ekki með neinar lírur – en hugsaði að það yrði varla vesen, þar sem ég gæti stokkið inn á Ataturkflugvöll og farið í hraðbanka. En ég var seinn og þyrfti að hafa hraðar hendur. Þá kom í ljós að á flugvellinum var mikið öryggistékk til að komast inn í sjálfa bygginguna og engir hraðbankar úti. Ég hljóp í einhverja hringi í panikki, með dauðans verk í maganum, stökk svo til baka og henti í bílstjórann því eina sem ég átti – 50 evru seðli – sem hann tók fagnandi, enda sirka þrefalt verð.
Þegar ég lenti í Keflavík hálfum sólarhring síðar, eftir millilendingu guð einn man hvar, var ég aðframkominn af verkjum. Í Reykjavík fór ég beint upp í Kringlu, keypti mér kvalastillandi og harðlífistöflur, og lagðist svo til svefns án þess að skeyta minnstu um félagslegar skyldur við Möggu frænku mína eða fjölskyldu hennar. Ég var nokkuð skárri daginn eftir – flaug heim og hvíldi mig. Eftir 2-3 daga fór þetta aftur að versna. Ég hringdi upp á spítala á föstudeginum – í fyrsta skipti á ævinni sem ég hringi á lækni – og mér var fenginn tími á mánudegi. Nadja húðskammaði mig fyrir að krefjast ekki tafarlausrar þjónustu en í reynsluleysinu fannst mér einhvern veginn að það ætti að vera verk manneskjunnar sem svaraði í símann að leggja mat á það hversu áríðandi þetta væri – en hún vel að merkja spurði einskis. Ég sagðist bara þurfa að hitta lækni og hún sagði að ég gæti komið á mánudag. Svo kvöddumst við bara og ég skreið upp í rúm aftur með kvalastillandi.
Á mánudegi var ég tekinn í prufur og á þriðjudegi kom í ljós að ég var með botnlangabólgu. Ég skildi aldrei almennilega hvernig þetta virkaði nákvæmlega – og endaði með fjóra ólíka lækna sem lýstu þessu allir hver á sinn veg. Nema að það var ekki hægt að skera mig strax, því sýkingin væri bæði svæsin og lókalíseruð (hafi ég skilið púslað upplýsingunum rétt saman). Ef farið væri að skera myndi sýkingin hugsanlega breiða eitthvað úr sér. Ég var lagður inn og fékk einhver kjarnorkusýklalyf í æð í um viku – ég átti að vera í tíu daga en eftir um sjö var líkami minn bara orðinn svo miður sín af lyfjagjöfinni að læknunum leist ekkert á að gefa mér meira. Þá var ég sendur heim með eitthvert hversdagslegt pensilín.
Eftir sex vikur átti að skera mig – en þar sem ég yrði þá farinn úr landi (á flakk og svo til Svíþjóðar yfir sumarið) var því frestað fram á haust. Þegar til kastanna kom um haustið var ákveðið að það þyrfti alls ekkert að skera mig, enda hefði botnlanginn látið mig í friði í hartnær þrjá mánuði – og engin ástæða til að ætla að hann myndi þá láta neitt á sér kræla frekar, enda hefðu lyfin og líkaminn haft sýkinguna undir.
Áður en ég lenti í Svíþjóð fór ég í stuttan rúnt um Frakkland til að kynna Illsku og svo beint til Berlínar á minningarathöfn um vinkonu mína. Þar dvaldi ég í um viku og hékk með Hauki Má og fleira góðu fólki – og afrekaði strax fyrsta kvöldið að láta mann, sem sagðist vera hælisleitandi (en var samt frá Evrópusambandslandi, svo það meikaði ekkert sens, hann var frekar fullur og ringlaður) ræna af mér símanum (iphone sem ég hafði keypt í Da Nang árið áður). Í einhverju sturluðu þrjóskukasti fór ég strax daginn eftir og keypti nýjan. Sem engum hefur enn tekist að stela. Það hefur að vísu held ég ekkert verið reynt.
Nokkrum dögum síðar fór ég svo í minningarathöfnina. Hún var að mörgu leyti vinaleg en bæld. Að öllum líkindum framdi vinkona mín sjálfsmorð. En það var ekki nefnt og þegar við spurðum um dánarorsök var okkur svarað á þá leið að viðkomandi „vildi ekki taka þátt í slúðri um það“. Vinkona mín var þess konar manneskja – austurþýskur nagli – sem hefði getað dáið af nokkrum ólíkum orsökum og það sem hvarflaði að mér fyrst þegar ég heyrði tíðindin var lungnakrabbi (hún keðjureykti), bílslys (hún keyrði helst ekki hægar en 200 km/klst) eða sjálfsmorð, því hún var af ofsafenginni skapgerð. Og það hvarflaði að mér þarna í minningarathöfninni – sem var að sönnu falleg – að það sem vantaði í félagsskapinn væri no bullshit hömluleysið sem einkenndi vinkonu mína. Að hún hefði verið aflið í lífi þessa fólks sem sagði hlutina umbúðalaust og nú þegar hún var látin væri enginn eftir sem gæti séð til þess að aðstandendur hennar kæmust ekki upp með að væflast í kringum erfiðan sannleika einsog kettir í kringum heitan graut. En svo nefnir maður víst ekki snörur í húsum hinna hengdu.
Nokkrum dögum síðar var svo ljóðakvöld á knæpu í borginni. Margir Íslendingar á listanum – en allir lásu á ensku. Ég las úr Óratorrek – sem kemur út í vor – og var tekinn á eintal á eftir vegna þess að ég tæki ekki í textanum nægt tillit til forréttinda minna sem hvítur karlmaður. Sem ég geri ekki, að vísu, nema kannski einmitt til að gera það ekki – ég held að bókmenntir eigi ekki að vera low-impact heldur high-impact og í þeirri afstöðu er vissulega fólgin ákveðin grimmd og ákveðið tillitsleysi. Ég velti þessu að vísu oft fyrir mér – grimmdinni og tillitsleysinu – en bara til þess að átta mig á virkni þeirra, ekki til að leysa þær upp.
Síðla nætur kom í ljós – af ástæðum sem ég tíunda ekki hér – að ég gat ekki gist hjá Hauki Má um nóttina. Þá fékk ég gistingu hjá öðru vinafólki mínu en áður en þangað var haldið komum við við á annarri knæpu til að fá okkur einn lokadrykk fyrir heimför. Þar var okkur boðið upp á staup – ég man ekki hver bauð, held það hafi verið barþjónninn en eftir á að hyggja hljómaði það eitthvað ósennilega, svona þegar ég fór að púsla kvöldinu aftur saman. Nema hvað. Við vinur minn kláruðum úr okkar staupum en vinkona mín, kærasta vinarins, kláraði ekki úr sínu – á leiðinni út stakk ég úr því að hennar boði. Eftir þetta man ég ekki neitt og ekki hún heldur. Vinurinn sagði að í leigubílnum hefði kærastan hans farið að haga sér mjög furðulega sem endaði með því að þau fóru að rífast og við fórum öll út. Eftir nokkurt rifrildi fór hann svo aftur upp í leigubílinn og skildi okkur eftir. Hana rámar í að hafa heyrt mig kalla á sig – en annars fannst hún stjörf í hnipri í garði í nágrenninu um 40 mínútum síðar. Það var farið með hana á sjúkrahús og samkvæmt blóðprufu var hún með fljótandi alsælu í blóðinu.
Ég man ekkert fyrren upp úr níu um morguninn. Þá rankaði ég við mér í neðanjarðarlestinni. Ég reyndi að komast heim (til Hauks Más) en gat einhvern veginn ekki fundið réttu lestina. Á einhverjum tímapunkti áttaði ég mig á því að þetta gengi ekki – ég var ekki í neinu ástandi til að rata neitt, og hafði vit á að skilja það – og fór í hraðbanka til að taka út pening fyrir leigubíl. Þar sem ég stóð við hraðbankann bankaði vingjarnleg kona í bakið á mér; ég sneri mér við og hún rétti mér passann minn, sem ég hafði haft í rassvasanum og hafði dottið í gólfið. Ef ég hefði ekki verið svona hellaður hefði ég sennilega hlegið (enda hefði týndur passi kostað mig fjórða neyðarpassann á innan við ári).
Nokkrum dögum síðar, þegar ég var kominn í faðm fjölskyldunnar í Svíþjóð, og búinn að tala við vini mína um hvað hafði gerst (það var s.s. nauðgunarlyf í staupinu sem okkur var gefið), kom mér til hugar að kíkja í símann minn því það er skrefamælir í honum. Þá kom í ljós að ég hafði alls ekki sofnað í neðanjarðarlestinni heldur farið í 5 klukkustunda 15 kílómetra göngutúr um Berlínarborg. Það eru ekki gloppur í göngutúrnum fyrren alveg undir restina, þegar ég hefði byrjað að kíkja í lestarnar. Og ég man ekki neitt. Ekki bofs. Ekki óljóst neitt – það er allt gersamlega kolsvart, einsog það hafi aldrei gerst.
Ég tók sýklalyfjunum sem ég fékk þarna áður en ég fór frekar illa og var þess utan illa haldinn af mygluofnæmi (það er mygla í húsinu mínu, sem ég hef verið að berjast við í meira en ár). Þegar ofan á það bættist almenn óregla í þessu ferðalagi og ofan hana þetta eiturbrugg var ég orðinn mjög bugaður. Ég hef alveg reynt eitt og annað um ævina en ég hef aldrei fengið jafn svakalegan og langdrægan niðurtúr og eftir þetta nauðgunarlyf. Sennilega er það að einhverjum hluta andlegt líka – en jafnvel einföldustu hlutir voru gríðarþungir. Bara það að standa á fætur eftir morgunkaffið og horfa út um gluggann var einhvern veginn svo yfirþyrmandi að mann langaði að gráta. Þegar mér líður illa reyni ég alla jafna að hreyfa mig eins mikið og ég get – og ef það hefur verið óregla á mér er reglan sú að það sé erfitt að koma sér í gang, hlaupa af stað, en síðustu kílómetrarnir séu góðir. Þá kikkar inn eitthvað endorfín og manni líður aftur vel. En vikurnar eftir þetta var því ekki svo farið – þá var hver kílómetri bara erfiðari en sá á undan og þeir síðustu beinlínis óþolandi þungir.
Fyrstu vikuna vorum við í Västerås en síðan fórum við til mágkonu minnar og fjölskyldu í Rejmyre. Nokkrum dögum síðar fór Nadja á ráðstefnu á suður Spáni og ég var einn með krakkana hjá tengdafjölskyldunni. Einhvern veginn fór allt úrskeiðis í samskiptum okkar – ég var lasinn og að reyna að hvíla mig, en þau stressuð og að vinna mikið og ætluðust til ýmislegs af mér sem ég hafði aldrei lofað að gera. Ég hef stundum tekið að mér eldhúsið þegar ég er hérna en var í engu formi til að gera það – þunglyndur og lasinn. Steininn tók svo úr þegar mágkona mín tilkynnti mér við matarborðið, þegar hún hafði kastað einhverju saman á síðustu stundu, að ég yrði að láta vita ef ég ætlaði ekki að elda (án þess að ég hefði nokkru sinni boðið mig fram). Ég lét gott heita og röflaði bara við Nödju í tölvupósti – beit á jaxlinn, beit í vörina og lét mig hafa þetta, fékk útrás annars staðar. Þegar Nadja kom síðan ákvað hún að konfrontera systur sína – án leyfis frá mér – sem varð til ægilegs rifrildis, sem ég var heldur ekki andlega í stakk búinn til að höndla.
Ég ákvað að daginn eftir – þegar þau ætluðu öll í Kolmården dýragarðinn – myndi ég fara inn til Norrköping og eiga góðan dag einn með sjálfum mér, ná að vinna svolítið og hreinsa hugann, fyrst mér var líka farið að líða bærilega til heilsunnar. Ég vaknaði seint og teygði mig í símann til að skoða strætisvagnaáætlunina. Rejmyre er nokkur hundruð manna bæjarfélag úr alfaraleið og það fyrsta sem ég uppgötvaði var að það gekk enginn strætó á sunnudögum. Ég spratt á fætur til að semja við fólkið um að ég fengi að sitja með út á næstu strætóstoppistöð en var sagt að það væri alltof langur krókur. Mjög fúll settist ég niður við morgunkaffið og google-mappaði leiðunum tveimur og komst að því að leiðin sem lá framhjá strætóstoppistöðinni var um tveimur kílómetrum lengri en hin. Og snappaði. Mest með sjálfum mér, en snappaði samt og fór í eitthvert heiftarlegasta þrjóskukast sem ég hef tekið síðan ég var þriggja ára.
Þegar þau voru farin gekk ég út á strætóstoppistöð. Tæpa átján kílómetra. Tók strætó til Norrköping og settist á kaffihús í tæpan klukkutíma. Að vísu þurfti ég fyrst að fara og kaupa mér föt því ég hafði svitnað svo mikið á leiðinni að mér var ekki stætt á að setjast neins staðar. Svo át ég ódýra pizzu, tók strætóinn aftur á stoppistöðina og gekk heim – nú í myrkrinu – og var kominn skömmu eftir miðnætti. Sár og þreyttur. Ég hefði ekki ímyndað mér það fyrirfram að það væri svona erfitt að ganga 36 kílómetra – en ég var í sjálfu sér ekki í góðum skóm. En þótt ég væri þreyttur var þetta líka gott – píslargöngur eru hollar þegar maður þarf á þeim að halda.
Og þótt mér hafi ekki tekist að vinna mikið tókst mér svo sannarlega að hreinsa hugann og velta því fyrir mér hvað ég þyrfti að gera í framhaldinu. Daginn eftir stakk ég aftur af til Västerås og var einn þar fram yfir Jónsmessu – við jóga, hlaup, lestur og vinnu – þegar við fórum saman fjölskyldan til Finnlands. Þar héldum við upp á afmælið mitt 1. júlí á einum af mínum eftirlætis stöðum, Linnanmäki tívolíinu. Ég fór í alla rússíbanana með Aram (sem hann mátti fara í) og var meira og minna aftur kominn í lifandi manna tölu. Og árið nákvæmlega hálfnað.
Ég held að seinni hluti ársins hafi verið minna dramatískur en sá fyrri. En ég mundi heldur ekki hvað þetta var allt saman dramatískt fyrren ég fór að skrifa það niður. Það er gott að ég er góður í að höndla drama.
Ég keypti mér skíðakort og Aram líka – við vorum duglegir að skella okkur. Nadja fór á fullt í gönguskíðamennskuna og endaði í Fossavatnsgöngunni – fyrir utan viðstöðulausan þrældóm í kajakróðri alltaf þegar veður leyfði. Hún hefur líka verið að dunda sér við æfingaakstur í rólegheitum.
Lemmy Kilmister í Motörhead dó líka í lok árs 2015 – á meðan heimsbyggðin syrgði Bowie grét hjarta mitt fyrir Lemmy. Við félagarnir live-streamuðum jarðarförinni í bílskúrinni minni og drukkum jack í kók fram á rauðanótt. Ekki löngu síðar dó svo Bodil Malmsten, sem ég náði aldrei að hitta, en komst í pennavinfengi við í kjölfar þess að hún tók ástfengi við Illsku.
Í lok janúar fór ég til London með Ástu Fanneyju, Andra Snæ (sem allir voru þá vissir um að yrði forseti) og Völu Þórodds. Við lásum upp á Rich Mix með hópi útlendinga. Hér erum við í neðanjarðarlestinni. The Tube. Auð sætin eru til marks um fjarvist okkar úr bókmenntasögunni, reikna ég með. Nema auða sætið hans Andra, það er forsetasætið – hann á kannski enn séns í bókmenntasöguna. Þegar ég hugsa út í það þá er hann reyndar með í síðustu.
Í febrúar var Illska frumsýnd í Borgarleikhúsinu við ægilegan – og að mér fannst verðskuldaðan – fögnuð. Þegar sýningin fór á fjalirnar hafði ég áhyggjur af að hún yrði ekki góð og að mér myndi finnast ég ábyrgur fyrir því. Hvorugt átti við rök að styðjast – Óskabörn ógæfunnar áttu þessa sýningu og hún var frábær. Við Nadja fórum suður og Per, sænski útgefandi minn og góðvinur, kom frá Malmö og við héngum í borginni drjúga stund. Ég held að það sé dýrasta frí sem ég hef farið í. Við gerðum þetta líka fyrir nokkrum árum – að hanga í Reykjavík, fara út að borða og sulla á börum – og verðið hefur að minnsta kosti tvöfaldað. Það er í það minnsta alveg úr sögunni að maður geti leyft sér að kíkja ekki á verðlistann áður en maður sest niður. Við gerðum það tvisvar – þar af á einum stað sem ég hef sótt nokkrum sinnum – og það gerði nærri því út af við okkur. Mér er enn illt.
Ég var svo tekinn fyrir á Útvarpi Sögu vegna leikritsins og vegna þess að ég talaði einu sinni (mjög) illa um Jón Magnússon í pistli á RÚV. Þá fékk ég af mér þessa skopteikningu í Mogganum. Það er einhvers konar heiður að vera á skopmynd með Pétri Gunnlaugssyni.
Plokkfiskbókin
Kom út um páska. Haukur Már útlitshannaði hana. Ég var búinn að vera að dunda mér við að henda í hana uppskrift og uppskrift, texta og texta, frá því í janúar 2013. Eiginlega byrjaði vinnan við þessa bók upp úr skilnaðinum (sem entist svo bara rétt svo út árið) – í einhverju hamslausu eirðarleysi milli stanslausra ferðalaga (ég var ekki nema fjóra-fimm mánuði heima þetta árið). Upphaflega var hugmyndin að skrifa eins ósennilega bók og ég gæti látið mér detta í hug sem follow-up á Illsku. Ég var líka í einhverri fýlu út í það almennt hve margar matreiðslubækur ollu mér sárum vonbrigðum og voru alger meðalmennska, bæði í matreiðslukúnst en ekki síður í konsepti og texta.
Upp úr því fór ég að skoða alls konar skrítnar matreiðslubækur, meðal annars með textum um mat – altso textum úr bókmenntaverkum – en líka bækur á borð við 81 lättlagade recept för nybörjare eftir Georges Perec, sem ég las s.s. á sænsku, og Lantlig kokkonst från centrala Frankrike eftir Harry Mathews. Sú fyrri er eiginlega sama uppskriftin með mjög litlum breytingum 81 einu sinni. Sú síðari er bara ein mjög, mjög, mjög, mjög löng uppskrift að franska réttinum 'farce double' – sem er fylltur og upprúllaður lambabógur að hætti íbúa í La Tour Lambert. Afstaða fúturista til matargerðar – ekki síst spagettíáts – fannst mér svo fasínerandi, og keypti auðvitað á endanum fútúristamanifestóið í matargerð. Þá fékk ég líka dillu fyrir dillum í matargerð – svo sem einsog þessu með Ítalina og að mega ekki borða ost með fiski – og gerði einsog nútímamaðurinn gerir og sat og gúglaði í gríð og erg. Sem ég geri reyndar enn.
Allt varð þetta einhvern veginn að Plokkfiskbókinni, sem er mín fyrsta og eina matreiðslubók, og sennilega eina matreiðslubókin – a.m.k. á íslensku – sem fjallar fyrst og fremst um sjálfsmynd, pólitík og sérsinnu. Þegar hún kom út bauð ég til heljarinnar plokkfiskveislu heima hjá mér í Sjökvist – með aðstoð Nödju, Möggu frænku minnar (sem komst nýlega í fréttirnar fyrir aðra matarveislu, jólaboð fyrir hælisleitendur) og Adda manninum hennar – en þau fjölskyldan kíktu vestur í páskaheimsókn. Upprunalega planið var að fá kongapönksveitina Mömmu Hest til að spila en svo sveik klarínettuleikarinn mig og stakk af – fyrirvaralaust! – til Reykjavíkur með sjúkraflugi til að eignast barn. Ekki að hann hafi þurft að fæða það, en hann taldi sig þurfa að vera á staðnum. Öddi bróðir minn Mugison hljóp hins vegar í skarðið og stóð sig með miklum bravúr. Hann mætti svo aftur í Sjökvist á páskasunnudag með heila rútu af poppstjörnum með sér, sem fékk upplestur á nokkrum hljóðaljóðum og eina uppskrift. Ég held ég hafi sjaldan selt jafn vel og þessum glöðu poppurum.
Plokkfiskbókin held ég að hafi ekki náð neinni sérstakri metsölu – sem kom mér á óvart. Hún er eina bókin sem ég hef gefið út sem ég taldi sjálfgefið að myndi seljast hratt og mikið. Ekki að ég þurfi neitt að skammast mín fyrir söluna – ég veit reyndar ekki hver hún er, annað en að upplagið seldist ekki upp – en ég hef áreiðanlega aldrei skrifað jafn skemmtilega bók eða jafn gagnlega og kem aldrei til með að gera það. Það er furðulegt að hún skuli ekki til á hverju heimili.
Tyrkland, sjálfsmorðstilraun og botnlangakastið
Í apríl fór ég í fyrstu ferðina til Tyrklands – á ljóðahátíð í Uskudar (sem er asíumegin í Istanbul). Ég fór reyndar beint frá Frakklandi og gekk frekar brösuglega að komast. Þar hafði verið eitthvað að þvælast á bókmenntahátíð í Normandi – þar sem ég týndi passanum mínum, fékk neyðarpassa hjá konsúl, sem reyndist duga of skammt svo mér var vísað frá þegar ég ætlaði að tékka mig inn í flugið frá París til Istanbul. Hringdi í neyðarsíma utanríkisráðuneytisins, lét ræsa út vakt í sendiráðið, redda mér nýjum neyðarpassa með lengri gildistíma – keypti svo nýjan miða til Tyrklands (enda væri ég annars strand í Frakklandi) og fékk gistingu hjá Snæbirni Brynjarssyni, og frú, um nóttina. En ég sem sagt komst til Tyrklands. En var ekki sóttur á flugvöllinn, einsog mér hafði verið lofað, en það reddaðist nú.
Ég gekk reiðinnar býsn um borgina – fleiri tugi kílómetra – og var furðu lostinn hvert sem ég kom. Sennilega er þetta einhver magnaðasta borg sem ég hef komið til. Bæði er hún sérstök – nánast hver fermetri er ólíkur öllu öðru sem ég hef séð annars staðar – og svo er hún svo innbyrðis ólík. Maður er eina stundina á markaði sem minnir á miðaldir (eða minnir mig á tölvuleiki einsog Quest for Glory II; já eða Þúsund og eina nótt) eða við götu þar sem hvert einasta háhýsi virðist vera verslunarmiðstöð sem selur bara einn tiltekinn varning – það er t.d. heil gata af stórum vöruhúsum sem selja bara barnaföt og ekkert annað. Ofan í þetta eru hæstmóðins hipsterahverfi, verkamannablokkir, fátækrahverfi, klassískari túristahverfi með monumental byggingum og ógurlegum breiðum af ferðamönnum. Og svo framvegis og svo framvegis. Allt með einhverjum ótrúlega sérstökum blæ.
Það sem markaði sennilega dýpstu sporin var samt að sjá mann hóta því að kasta sér fram af háhýsi. Ég stóð þarna í félagsskap við ótal manns, á höfninni asíumegin, og horfði á hann í lengri tíma. Ég lýsti þessu svona á sínum tíma – korteri eftir að hann bjargaðist.
Magaverkurinn
Nóttina áður en ég fór svaf ég ekkert fyrir magaverk og hugði það vera sökum böreksharðlífis. Um morguninn var ég ekki frekar sóttur á hótelið, til að fara út á flugvöll, en ég var sóttur á flugvöllinn þegar ég kom. Ég beið fram á síðustu stundu, örvænti og pantaði leigubíl sem þusti með mig út á völl. Þar uppgötvaði ég að ég var ekki með neinar lírur – en hugsaði að það yrði varla vesen, þar sem ég gæti stokkið inn á Ataturkflugvöll og farið í hraðbanka. En ég var seinn og þyrfti að hafa hraðar hendur. Þá kom í ljós að á flugvellinum var mikið öryggistékk til að komast inn í sjálfa bygginguna og engir hraðbankar úti. Ég hljóp í einhverja hringi í panikki, með dauðans verk í maganum, stökk svo til baka og henti í bílstjórann því eina sem ég átti – 50 evru seðli – sem hann tók fagnandi, enda sirka þrefalt verð.
Þegar ég lenti í Keflavík hálfum sólarhring síðar, eftir millilendingu guð einn man hvar, var ég aðframkominn af verkjum. Í Reykjavík fór ég beint upp í Kringlu, keypti mér kvalastillandi og harðlífistöflur, og lagðist svo til svefns án þess að skeyta minnstu um félagslegar skyldur við Möggu frænku mína eða fjölskyldu hennar. Ég var nokkuð skárri daginn eftir – flaug heim og hvíldi mig. Eftir 2-3 daga fór þetta aftur að versna. Ég hringdi upp á spítala á föstudeginum – í fyrsta skipti á ævinni sem ég hringi á lækni – og mér var fenginn tími á mánudegi. Nadja húðskammaði mig fyrir að krefjast ekki tafarlausrar þjónustu en í reynsluleysinu fannst mér einhvern veginn að það ætti að vera verk manneskjunnar sem svaraði í símann að leggja mat á það hversu áríðandi þetta væri – en hún vel að merkja spurði einskis. Ég sagðist bara þurfa að hitta lækni og hún sagði að ég gæti komið á mánudag. Svo kvöddumst við bara og ég skreið upp í rúm aftur með kvalastillandi.
Á mánudegi var ég tekinn í prufur og á þriðjudegi kom í ljós að ég var með botnlangabólgu. Ég skildi aldrei almennilega hvernig þetta virkaði nákvæmlega – og endaði með fjóra ólíka lækna sem lýstu þessu allir hver á sinn veg. Nema að það var ekki hægt að skera mig strax, því sýkingin væri bæði svæsin og lókalíseruð (hafi ég skilið púslað upplýsingunum rétt saman). Ef farið væri að skera myndi sýkingin hugsanlega breiða eitthvað úr sér. Ég var lagður inn og fékk einhver kjarnorkusýklalyf í æð í um viku – ég átti að vera í tíu daga en eftir um sjö var líkami minn bara orðinn svo miður sín af lyfjagjöfinni að læknunum leist ekkert á að gefa mér meira. Þá var ég sendur heim með eitthvert hversdagslegt pensilín.
Eftir sex vikur átti að skera mig – en þar sem ég yrði þá farinn úr landi (á flakk og svo til Svíþjóðar yfir sumarið) var því frestað fram á haust. Þegar til kastanna kom um haustið var ákveðið að það þyrfti alls ekkert að skera mig, enda hefði botnlanginn látið mig í friði í hartnær þrjá mánuði – og engin ástæða til að ætla að hann myndi þá láta neitt á sér kræla frekar, enda hefðu lyfin og líkaminn haft sýkinguna undir.
Berlínarháski I: Snörur og þjófnaður
Áður en ég lenti í Svíþjóð fór ég í stuttan rúnt um Frakkland til að kynna Illsku og svo beint til Berlínar á minningarathöfn um vinkonu mína. Þar dvaldi ég í um viku og hékk með Hauki Má og fleira góðu fólki – og afrekaði strax fyrsta kvöldið að láta mann, sem sagðist vera hælisleitandi (en var samt frá Evrópusambandslandi, svo það meikaði ekkert sens, hann var frekar fullur og ringlaður) ræna af mér símanum (iphone sem ég hafði keypt í Da Nang árið áður). Í einhverju sturluðu þrjóskukasti fór ég strax daginn eftir og keypti nýjan. Sem engum hefur enn tekist að stela. Það hefur að vísu held ég ekkert verið reynt.
Nokkrum dögum síðar fór ég svo í minningarathöfnina. Hún var að mörgu leyti vinaleg en bæld. Að öllum líkindum framdi vinkona mín sjálfsmorð. En það var ekki nefnt og þegar við spurðum um dánarorsök var okkur svarað á þá leið að viðkomandi „vildi ekki taka þátt í slúðri um það“. Vinkona mín var þess konar manneskja – austurþýskur nagli – sem hefði getað dáið af nokkrum ólíkum orsökum og það sem hvarflaði að mér fyrst þegar ég heyrði tíðindin var lungnakrabbi (hún keðjureykti), bílslys (hún keyrði helst ekki hægar en 200 km/klst) eða sjálfsmorð, því hún var af ofsafenginni skapgerð. Og það hvarflaði að mér þarna í minningarathöfninni – sem var að sönnu falleg – að það sem vantaði í félagsskapinn væri no bullshit hömluleysið sem einkenndi vinkonu mína. Að hún hefði verið aflið í lífi þessa fólks sem sagði hlutina umbúðalaust og nú þegar hún var látin væri enginn eftir sem gæti séð til þess að aðstandendur hennar kæmust ekki upp með að væflast í kringum erfiðan sannleika einsog kettir í kringum heitan graut. En svo nefnir maður víst ekki snörur í húsum hinna hengdu.
Berlínarháski II: Forréttindi hvíta mannsins og ofsi nauðgunarlyfja
Nokkrum dögum síðar var svo ljóðakvöld á knæpu í borginni. Margir Íslendingar á listanum – en allir lásu á ensku. Ég las úr Óratorrek – sem kemur út í vor – og var tekinn á eintal á eftir vegna þess að ég tæki ekki í textanum nægt tillit til forréttinda minna sem hvítur karlmaður. Sem ég geri ekki, að vísu, nema kannski einmitt til að gera það ekki – ég held að bókmenntir eigi ekki að vera low-impact heldur high-impact og í þeirri afstöðu er vissulega fólgin ákveðin grimmd og ákveðið tillitsleysi. Ég velti þessu að vísu oft fyrir mér – grimmdinni og tillitsleysinu – en bara til þess að átta mig á virkni þeirra, ekki til að leysa þær upp.
Síðla nætur kom í ljós – af ástæðum sem ég tíunda ekki hér – að ég gat ekki gist hjá Hauki Má um nóttina. Þá fékk ég gistingu hjá öðru vinafólki mínu en áður en þangað var haldið komum við við á annarri knæpu til að fá okkur einn lokadrykk fyrir heimför. Þar var okkur boðið upp á staup – ég man ekki hver bauð, held það hafi verið barþjónninn en eftir á að hyggja hljómaði það eitthvað ósennilega, svona þegar ég fór að púsla kvöldinu aftur saman. Nema hvað. Við vinur minn kláruðum úr okkar staupum en vinkona mín, kærasta vinarins, kláraði ekki úr sínu – á leiðinni út stakk ég úr því að hennar boði. Eftir þetta man ég ekki neitt og ekki hún heldur. Vinurinn sagði að í leigubílnum hefði kærastan hans farið að haga sér mjög furðulega sem endaði með því að þau fóru að rífast og við fórum öll út. Eftir nokkurt rifrildi fór hann svo aftur upp í leigubílinn og skildi okkur eftir. Hana rámar í að hafa heyrt mig kalla á sig – en annars fannst hún stjörf í hnipri í garði í nágrenninu um 40 mínútum síðar. Það var farið með hana á sjúkrahús og samkvæmt blóðprufu var hún með fljótandi alsælu í blóðinu.
Ég man ekkert fyrren upp úr níu um morguninn. Þá rankaði ég við mér í neðanjarðarlestinni. Ég reyndi að komast heim (til Hauks Más) en gat einhvern veginn ekki fundið réttu lestina. Á einhverjum tímapunkti áttaði ég mig á því að þetta gengi ekki – ég var ekki í neinu ástandi til að rata neitt, og hafði vit á að skilja það – og fór í hraðbanka til að taka út pening fyrir leigubíl. Þar sem ég stóð við hraðbankann bankaði vingjarnleg kona í bakið á mér; ég sneri mér við og hún rétti mér passann minn, sem ég hafði haft í rassvasanum og hafði dottið í gólfið. Ef ég hefði ekki verið svona hellaður hefði ég sennilega hlegið (enda hefði týndur passi kostað mig fjórða neyðarpassann á innan við ári).
Nokkrum dögum síðar, þegar ég var kominn í faðm fjölskyldunnar í Svíþjóð, og búinn að tala við vini mína um hvað hafði gerst (það var s.s. nauðgunarlyf í staupinu sem okkur var gefið), kom mér til hugar að kíkja í símann minn því það er skrefamælir í honum. Þá kom í ljós að ég hafði alls ekki sofnað í neðanjarðarlestinni heldur farið í 5 klukkustunda 15 kílómetra göngutúr um Berlínarborg. Það eru ekki gloppur í göngutúrnum fyrren alveg undir restina, þegar ég hefði byrjað að kíkja í lestarnar. Og ég man ekki neitt. Ekki bofs. Ekki óljóst neitt – það er allt gersamlega kolsvart, einsog það hafi aldrei gerst.
Bugaður í Svíþjóð
Ég tók sýklalyfjunum sem ég fékk þarna áður en ég fór frekar illa og var þess utan illa haldinn af mygluofnæmi (það er mygla í húsinu mínu, sem ég hef verið að berjast við í meira en ár). Þegar ofan á það bættist almenn óregla í þessu ferðalagi og ofan hana þetta eiturbrugg var ég orðinn mjög bugaður. Ég hef alveg reynt eitt og annað um ævina en ég hef aldrei fengið jafn svakalegan og langdrægan niðurtúr og eftir þetta nauðgunarlyf. Sennilega er það að einhverjum hluta andlegt líka – en jafnvel einföldustu hlutir voru gríðarþungir. Bara það að standa á fætur eftir morgunkaffið og horfa út um gluggann var einhvern veginn svo yfirþyrmandi að mann langaði að gráta. Þegar mér líður illa reyni ég alla jafna að hreyfa mig eins mikið og ég get – og ef það hefur verið óregla á mér er reglan sú að það sé erfitt að koma sér í gang, hlaupa af stað, en síðustu kílómetrarnir séu góðir. Þá kikkar inn eitthvað endorfín og manni líður aftur vel. En vikurnar eftir þetta var því ekki svo farið – þá var hver kílómetri bara erfiðari en sá á undan og þeir síðustu beinlínis óþolandi þungir.
Fyrstu vikuna vorum við í Västerås en síðan fórum við til mágkonu minnar og fjölskyldu í Rejmyre. Nokkrum dögum síðar fór Nadja á ráðstefnu á suður Spáni og ég var einn með krakkana hjá tengdafjölskyldunni. Einhvern veginn fór allt úrskeiðis í samskiptum okkar – ég var lasinn og að reyna að hvíla mig, en þau stressuð og að vinna mikið og ætluðust til ýmislegs af mér sem ég hafði aldrei lofað að gera. Ég hef stundum tekið að mér eldhúsið þegar ég er hérna en var í engu formi til að gera það – þunglyndur og lasinn. Steininn tók svo úr þegar mágkona mín tilkynnti mér við matarborðið, þegar hún hafði kastað einhverju saman á síðustu stundu, að ég yrði að láta vita ef ég ætlaði ekki að elda (án þess að ég hefði nokkru sinni boðið mig fram). Ég lét gott heita og röflaði bara við Nödju í tölvupósti – beit á jaxlinn, beit í vörina og lét mig hafa þetta, fékk útrás annars staðar. Þegar Nadja kom síðan ákvað hún að konfrontera systur sína – án leyfis frá mér – sem varð til ægilegs rifrildis, sem ég var heldur ekki andlega í stakk búinn til að höndla.
Gangan langa
Ég ákvað að daginn eftir – þegar þau ætluðu öll í Kolmården dýragarðinn – myndi ég fara inn til Norrköping og eiga góðan dag einn með sjálfum mér, ná að vinna svolítið og hreinsa hugann, fyrst mér var líka farið að líða bærilega til heilsunnar. Ég vaknaði seint og teygði mig í símann til að skoða strætisvagnaáætlunina. Rejmyre er nokkur hundruð manna bæjarfélag úr alfaraleið og það fyrsta sem ég uppgötvaði var að það gekk enginn strætó á sunnudögum. Ég spratt á fætur til að semja við fólkið um að ég fengi að sitja með út á næstu strætóstoppistöð en var sagt að það væri alltof langur krókur. Mjög fúll settist ég niður við morgunkaffið og google-mappaði leiðunum tveimur og komst að því að leiðin sem lá framhjá strætóstoppistöðinni var um tveimur kílómetrum lengri en hin. Og snappaði. Mest með sjálfum mér, en snappaði samt og fór í eitthvert heiftarlegasta þrjóskukast sem ég hef tekið síðan ég var þriggja ára.
Þegar þau voru farin gekk ég út á strætóstoppistöð. Tæpa átján kílómetra. Tók strætó til Norrköping og settist á kaffihús í tæpan klukkutíma. Að vísu þurfti ég fyrst að fara og kaupa mér föt því ég hafði svitnað svo mikið á leiðinni að mér var ekki stætt á að setjast neins staðar. Svo át ég ódýra pizzu, tók strætóinn aftur á stoppistöðina og gekk heim – nú í myrkrinu – og var kominn skömmu eftir miðnætti. Sár og þreyttur. Ég hefði ekki ímyndað mér það fyrirfram að það væri svona erfitt að ganga 36 kílómetra – en ég var í sjálfu sér ekki í góðum skóm. En þótt ég væri þreyttur var þetta líka gott – píslargöngur eru hollar þegar maður þarf á þeim að halda.
Og þótt mér hafi ekki tekist að vinna mikið tókst mér svo sannarlega að hreinsa hugann og velta því fyrir mér hvað ég þyrfti að gera í framhaldinu. Daginn eftir stakk ég aftur af til Västerås og var einn þar fram yfir Jónsmessu – við jóga, hlaup, lestur og vinnu – þegar við fórum saman fjölskyldan til Finnlands. Þar héldum við upp á afmælið mitt 1. júlí á einum af mínum eftirlætis stöðum, Linnanmäki tívolíinu. Ég fór í alla rússíbanana með Aram (sem hann mátti fara í) og var meira og minna aftur kominn í lifandi manna tölu. Og árið nákvæmlega hálfnað.
Ég held að seinni hluti ársins hafi verið minna dramatískur en sá fyrri. En ég mundi heldur ekki hvað þetta var allt saman dramatískt fyrren ég fór að skrifa það niður. Það er gott að ég er góður í að höndla drama.
17. des. 2016
Sagan Nýhils – tólfta brot brotabrots brotabrotabrots
Við sóttum bækurnar á leiðinni út úr bænum. 2004 eftir Hauk Má og Nihil Obstat, sem ég hafði skrifað. Sigurjón í Letri prentaði og fræddi okkur um allar þær sögufrægu bækur sem hann hafði prentað í gegnum tíðina – fyrir Dag Sigurðarson og fleiri. Sennilega fannst okkur við vera einmitt á réttum stað, í réttri rómantík. En fyrst var þessi ljósmynd tekin – þetta er í tröppunum þarna hjá Grænum kosti. Eða þar sem Grænn kostur var að minnsta kosti einhvern tíma, hinumegin við götuna frá Mokka (þar hittum við ljósmyndarann). Hún er kölluð Bítlamyndin, þótt við séum miklu fleiri en Bítlarnir – kannski Lynyrd Skynyrd væri nær lagi (þeir voru sjö). En hver vill líkja sér við þá? Frá vinstri, Ófeigur Sigurðsson, Steinar Bragi, Haukur Ingvarsson, ég, Bjarni Klemenz, Grímur Hákonarson og Haukur Már Helgason. Myndin er tekin skömmu áður en Haukur Ingvars sagði sig úr félagsskapnum og stofnaði Gamlhil. Og þá voru bara sex (eftir á myndinni). Auk þeirra sem eru á myndinni fóru í þennan fyrir hluta túrsins þau Halldór Arnar Úlfarsson, Kristín Eiríksdóttir og Böðvar Yngvi Jakobsson (Böddi brútal – sennilega kom hann fram sem Oberdada von Brutal).
Sennilega kom Haukur Ingvars reyndar alls ekki með á fyrsta legginn. Hann hefur bara komið á Mokka til að vera með á myndinni (en þar söfnuðum við líka saman í bílana).
Ég man eftir að hafa opnað bókakassann minn á bensínstöð og farið yfir í næsta bíl til að gefa Hauki Má sitt eintak og benda honum á að hún væri tileinkuð honum. Einhvern veginn vorum við farnir að renna svo mikið saman í eitt eftir veruna í Berlín, að við mundum ekkert hver hafði hugsað hvað (enda höfðu flestar hugsanir sprottið upp í einhverjum samræðum). Þess vegna, sumsé, hann átti alveg jafn mikið í henni og ég, einhvern veginn.
Ég man eftir að hafa stöðvað í Ríkinu í Selfossi og fyllt annan bílinn af áfengi. Eitthvað var áreiðanlega drukkið í báðum bílunum, en í mínum kláraðist allt og var búið þegar við komum á Seyðisfjörð um kvöldið, við talsvert uppnám í hinum bílnum, þar sem menn héldu að við værum að „spara okkur“.
Ég man eftir að hafa gert hlé á ferð okkar við Jökulsárlón. Þar sem var ekki kjaftur – annað en maður á að venjast núna. Og þetta var vel að merkja í byrjun júlí. Ég hafði aldrei komið þangað áður og ég man ekki til þess að náttúra hafi orkað jafn sterkt á mig og í þetta skipti. Ekki að ég kunni að hafa um það orð, mér hafa alltaf þótt ægilegar lýsingar á náttúrunni vera hjárænulegt klám í besta falli og stækur þjóðernisrembingur í versta falli. Og nú skilst mér að þetta sé einhver minnst sjarmerandi staður landsins. Einhvers konar Niagara Falls Íslands. Mér hefur að vísu alltaf þótt Niagara Falls (bærinn) mjög sjarmerandi staður, en það er sérálit.
 |
| Ég á enga mynd af Nýhil á Jökulsárlóni – þótt mig minni að þar hafi verið tekin hópmynd – en hér er ég í Niagara Falls, árið 2006. |
Auk okkar var í bílnum Gunnar Þorri Pétursson, þáverandi starfsmaður Víðsjár. Hann gerði nokkuð langt innslag um ferðina og ég man að í þættinum, sem ég á einhvers staðar á kassettu, segir hann frá símtali þar sem Danni – Daníel Björnsson, myndlistarmaður, Berlínarnýhilisti og þáverandi vert á Skaftfelli – hefði tilkynnt þeim (í hinum bílnum) að á Seyðisfirði biði okkar heitur maður. Allir voru uppveðraðir yfir heita manninum sem reyndist svo auðvitað vera heitur matur. Svona var nú símasambandið í mínu ungdæmi, börnin mín góð.
Einsog gerðist gjarna á þessum tíma hafði ég ekkert sofið um nóttina. Ég vann sem næturvörður á Hótel Ísafirði og yfirleitt þegar ég fór eitthvað á fríhelgum, sem gerðist ósjaldan, fór ég beint af vaktinni suður. Þegar við komum á Seyðisfjörð var ég ekki bara rallandi fullur heldur með hvínandi höfuðverk af því sem ég hélt að væri koffínskortur. Ég vatt mér beint að Danna og spurði hversu margfaldan espresso hann gæti gert – mig minnir að það hafi verið tólffaldur, í það minnsta var glasið stórt og vökvinn þykkur einsog síróp. Ég sturtaði þessu í mig og höfuðverkurinn margfaldaðist á augabragði. Þá fékk ég parkódín forte og meira að drekka. Ég veit ekki alveg í hvaða veröld ég var þegar ég steig á svið um kvöldið – en í henni voru miklir þokubakkar.
Ég man líka að Friðrika Benónýs var þarna og kom til mín um kvöldið til að þakka fyrir Heimsendapestir, sem hún hafði skrifað mjög fallega um í DV (minnir mig). Og það var pakkfullt og mikil stemning. Ég færði einhvern tíma upptökur af upplestrunum yfir á tölvuna og var með þær við höndina hér um daginn – en svo skipti ég um tölvu og ég hef sennilega asnast til að eyða þeim. Sem er leitt því þetta var afskaplega gott efni. Stína las úr Kjötbænum og söng línurnar úr Komu engin skip í dag. Offi var manna ölvaðastur og urraði stóran hluta úr Roða – maður skildi minnst nema að þetta fjallaði um „horguðinn“ – og svo byrjaði hann að ýta hljóðnemanum að hátalaranum til að búa til fídbakk, aftur og aftur, aftur og aftur, þar til einhver bar hann af sviðinu við talsverðar mótbárur. Ég las hraðar en ég var vanur (og var vanur að lesa hratt). Það eina sem ég á hérna á netinu – af því ég var búinn að hlaða því upp – var þetta: Oberdada von Brutal flytur Raxö ðiv aná (Öxar við ána) ásamt Halldóri Arnari Úlfarssyni, sem leikur á prótótýpu af dórófóni.
Það heyrist reyndar eiginlega ekkert í dórófóninum á þessari upptöku. Hljóðfærinu lýsir Jónas Sen svo:
Hvað er eiginlega dórófónn? Það er hljóðfæri sem er hugarfóstur Halldórs Úlfarssonar myndlistarmanns. Þaðan kemur nafnið; dórófónn er stytting á Halldórófónn. Þetta er eins konar selló, að hluta til rafknúið en með hljómbotni og strengjum. Hljómbotninn er furðulegur í laginu, manni dettur í hug plastselló sem einhver hefur ráðast á og lamið í klessu. Notagildi dórófónsins virðist vera mjög sveigjanlegt. Á tónleikum í Norðurljósum í Hörpu á tónlistarhátíðinni Tectonics var spilað á hann eins og selló. En svo voru líka framkölluð með honum undarleg hljóð sem minntu bæði á orgel og rafmagnsgítar.Við sváfum í tómu húsi við hliðina á Skaftfelli – en þar mátti held ég ekki vera með neitt partístand (ég hef sennilega verið of svartur, því ég man ekkert hvort það var eitthvað partístand, sennilega var samt partístand). Mig rámar í að hafa eitthvað verið að þvælast úti með Stínu og Offa (sem voru rétt að byrja að „stinga saman nefjum“ – ég man ekki hvort við uppnefndum þau svo þau heyrðu, en þau voru oft kölluð Sid & Nancy, af augljósum ástæðum).
Hér er einhver tímalapsus. Við fórum austur á föstudegi – hugsanlega var upplesturinn þá á laugardegi. Því það var áreiðanlega sunnudagur þegar við fórum. Og þann dag vöknuðum við þunn og keyrðum á Höfn í Hornafirði. Þegar við höfðum keyrt austureftir var mikið talað um yfirstandandi humarhátíð í bænum – og lögð áhersla á að þetta væri fjölskylduhátíð, ekki einhver fylleríishátíð. Sem truflaði okkur lítið, enda vorum við þá þegar frekar volkuð. Að keyra inn á Höfn var samt eftirminnileg reynsla. Það var einsog það hefði fallið partíkjarnorkusprengja á bæjarfélagið. Úti um öll tún voru tómir bjórkassar, yfirgefin tjöld flaksandi í vindinum og hálfklæddir timbraðir hátíðargestir að leita að skónum sínum og/eða bíllyklunum, ringlaðir á grasflötum.
Við vorum bókuð með upplestur í Byggðasafninu, sennilega um 17 leytið. Við Ófeigur brugðum okkur á veitingastað niðri í bæ. Þar pöntuðum við okkur hvor sinn bjórinn. Ég man eftir uppgjöfinni í augum afgreiðslukonunnar. Það var einsog hún vildi spyrja hvort þessu ætlaði aldrei að linna. Hvort þessir partísturluðu aðkomumenn gætu ekki bara drullað sér heim. Við Offi tókum bjórana okkar skömmustulegir og settumst út í horn til að spjalla og komum okkur síðan út hið snarasta.
Þegar við komum síðan á Byggðasafnið kom í ljós að það hafði ekki upp á neinn samkomusal að bjóða – og samanstóð af mörgum litlum herbergjum. Við enduðum á að lesa upp á bakvið afgreiðslukassann – sem var inni í svona kassalaga diskvirki sem tók upp næstum allt plássið í herberginu. Það var rétt svo ein mannsbreidd utan um það – til að hægt væri að ganga í kringum það. Og þar var áheyrandinn. Sem var kannski tveir, ég man það ekki. En þetta var skásta herbergið og kom auðvitað ekki að sök, fyrst ekki mættu fleiri. Ég held að Bjarni Klemenz hafi verið sá Nýhilistinn sem var í bestu formi þennan daginn – og las að mig minnir einhvern brjálæðislegan texta um alter-egóið sitt, Deleríum Klemenz, og George W. Bush.
Eftir upplesturinn var debaterað um hvort við ættum að dveljast í Höfn um nóttina, einsog var í boði, eða drífa okkur í bæinn og reyna að ná á Sirkus fyrir lokun. Síðari valkosturinn varð úr. Og rétt náðist – ég held við höfum náð einum bjór (og kannski svo ráfað í eftirpartí einhvers staðar, sem var sennilega tilgangurinn með innlitinu). Lauk þar fyrsta legg ljóðapartítúrsins 2003.
25. nóv. 2016
Saga Nýhils – ellefta brot brotabrots brotabrotabrots
Haukur hannaði Nýhilsíðuna. Fyrirrennari hennar var kannski síðan NRTL – Nokkrar rafeindir tileinkaðar ljóðlistinni – sem hann bjó til sennilega rétt eftir að hann hætti í MH. Þar voru ljóð eftir mig (við þekktumst ekki enn) og það sem ég reikna með að hafi aðallega verið MH-ingar. Sem er kaldhæðið á tvo vegu – annars vegar voru þetta miklu stilltari og yfirvegaðri og væmnari ljóð en við vorum farnir að skrifa þarna fjórum árum síðar, og hins vegar sú að Nýhil beinlínis stillti sér upp gegn ljóðinu sem slíku og einhverri viðstöðulausri ástúð og umhyggju gagnvart því, sem lýsti sér annars vegar í endalausum greinaskrifum um að ljóðið væri ekki dautt og hins vegar í nafngiftum félagsskapa einsog Besti vinur ljóðsins og Ljóðvinir í Gerðubergi. Að tileinka rafeindir ljóðlistinni er sams konar velvild – sem var þá uppurin þegar Nýhil var stofnað.
Einhvern tíma löngu seinna skrifaði Davíð Stefánsson ádeilugrein um mig („Opið bréf til alls þess sem er EÖN“) þar sem hann líkti ljóðinu við gamla konu sem væri að staulast yfir götu (og mér við bláeygt fíflið sem í ofsafengnu aðstoðarkasti stórslasar konuna þegar hann ætlar að einhenda henni yfir götuna). Það var þessi afstaða – að ljóðið væri gömul, hálfblind kellingarugla og maður ætti að gæta sín í samskiptum við hana, svo hún hreinlega molnaði ekki undan snertingu – sem okkur fannst óþolandi. Sennilega hef ég líkt henni við annars konar átakaglaðari konu (en samt konu – allt var einsog áður segir kynferðislegt og ég var gagnkynhneigður og rétt skriðinn yfir tvítugt).
Þegar Nýhilvefurinn fór í loftið haustið 2002 birtust þar alls kyns greinar – Haukur skrifaði talsvert um heimspeki, Viðar Þorsteinsson skrifaði um femínisma, ég skrifaði helling um bítskáldin, Grímur birti einhvern furðulegasta og skemmtilegasta einþáttung sem ég hef lesið („The Way of the Gay“ – sem ég finn ekki á wayback machine, en veit þó að er þar) og allir skrifuðu um pólitík. Svo birtust líka skrítnar hliðartilkynningar um eitt og annað sem var að gerast – og bara svona smávægilegt röfl, hálfgerðir statusar. Til dæmis kemur þetta fljótlega eftir Nýhilkvöld í Reykjavík, sem hefur verið haldið rétt fyrir kjördag 10. maí – ég átta mig ekki á því hver heimildin hefur verið eða hvort það var ég eða Haukur sem skrifaði:
Og svona lauk því, stílhreinu og fínu:
Haukur hannaði Nýhilsíðuna. Fyrirrennari hennar var kannski síðan NRTL – Nokkrar rafeindir tileinkaðar ljóðlistinni – sem hann bjó til sennilega rétt eftir að hann hætti í MH. Þar voru ljóð eftir mig (við þekktumst ekki enn) og það sem ég reikna með að hafi aðallega verið MH-ingar. Sem er kaldhæðið á tvo vegu – annars vegar voru þetta miklu stilltari og yfirvegaðri og væmnari ljóð en við vorum farnir að skrifa þarna fjórum árum síðar, og hins vegar sú að Nýhil beinlínis stillti sér upp gegn ljóðinu sem slíku og einhverri viðstöðulausri ástúð og umhyggju gagnvart því, sem lýsti sér annars vegar í endalausum greinaskrifum um að ljóðið væri ekki dautt og hins vegar í nafngiftum félagsskapa einsog Besti vinur ljóðsins og Ljóðvinir í Gerðubergi. Að tileinka rafeindir ljóðlistinni er sams konar velvild – sem var þá uppurin þegar Nýhil var stofnað.
Einhvern tíma löngu seinna skrifaði Davíð Stefánsson ádeilugrein um mig („Opið bréf til alls þess sem er EÖN“) þar sem hann líkti ljóðinu við gamla konu sem væri að staulast yfir götu (og mér við bláeygt fíflið sem í ofsafengnu aðstoðarkasti stórslasar konuna þegar hann ætlar að einhenda henni yfir götuna). Það var þessi afstaða – að ljóðið væri gömul, hálfblind kellingarugla og maður ætti að gæta sín í samskiptum við hana, svo hún hreinlega molnaði ekki undan snertingu – sem okkur fannst óþolandi. Sennilega hef ég líkt henni við annars konar átakaglaðari konu (en samt konu – allt var einsog áður segir kynferðislegt og ég var gagnkynhneigður og rétt skriðinn yfir tvítugt).
Þegar Nýhilvefurinn fór í loftið haustið 2002 birtust þar alls kyns greinar – Haukur skrifaði talsvert um heimspeki, Viðar Þorsteinsson skrifaði um femínisma, ég skrifaði helling um bítskáldin, Grímur birti einhvern furðulegasta og skemmtilegasta einþáttung sem ég hef lesið („The Way of the Gay“ – sem ég finn ekki á wayback machine, en veit þó að er þar) og allir skrifuðu um pólitík. Svo birtust líka skrítnar hliðartilkynningar um eitt og annað sem var að gerast – og bara svona smávægilegt röfl, hálfgerðir statusar. Til dæmis kemur þetta fljótlega eftir Nýhilkvöld í Reykjavík, sem hefur verið haldið rétt fyrir kjördag 10. maí – ég átta mig ekki á því hver heimildin hefur verið eða hvort það var ég eða Haukur sem skrifaði:
Það hefur samt líklega verið Haukur Már – ég var ekki svona mikill Houellebecq aðdáandi. En hvorugur okkar var á landinu, svo guð veit hver klagaði að allir hefðu verið stilltir.
Á vefnum birtust líka hálfgerð manifestó – sem síðar voru hreinlega kölluð manífestó – og ég man svo sem ekkert hvað aðrir skrifuðu en ég sveiflaðist sjálfur milli þess að hóta því gróteskt að nauðga lesendum mínum í augntóftirnar (með textanum! meinti ég! auðvitað!) eða skrifa um mikilvægi dillandinnar í ljóðlist og pólitík. Að maður sem sagt dillaði sér. Kátína og ofbeldisfullt svartnætti og spennan þar á milli – líklega er þar með lýst fagurfræði minni frá Heimsendapestum og í gegnum Nihil Obstat.
Þá birtist eitthvað af ljóðaþýðingum, kaflar úr bókum, tilkynningar um útgefin verk (t.d. íþróttatösku Nýhils, sem Halldór Arnar framleiddi í takmörkuðu upplagi – ég átti eina en hún týndist) o.s.frv. Flokkar voru „Ljóðadagur“ (sem innihélt alla frumskapaða list, líka smásögur og leikþætti), Mánudagur (sem voru pistlar) og Veröld (sem voru fréttir).
Það var líka kommentakerfi, sem ég held að hafi verið afar fátítt annars, nema kannski á bloggum. Ekki að viðbrögðin hafi verið mikil – en einu sinni skrifaði þó mamma og sagði að ég hefði ekki verið alinn upp með það fyrir augum að ég gengi um og hótaði að nauðga fólki í augntóftirnar. Ég svaraði því einhvern veginn – með nýju manifestói, sennilega. Ég reyndi að fá eitthvað af þessu birt í blöðunum en fékk aldrei nein svör (og hef síðan eiginlega aldrei nennt að skrifa í íslensk blöð).
Í byrjun árs 2003 ákváðum við Haukur svo að skiptast á að skrifa manifestó mánaðarins. Það entist í 2-3 skipti, líklega skrifaði ég einu sinni – og fyrsta meðvitaða manifestóið var áreiðanlega einhvers konar stafsetningarleiðbeiningar. Algerlega 100% straight-shooting heiðarlegar stafsetningarleiðbeiningar. Ef ég man rétt.
Vefurinn átti eftir að fara í gegnum nokkrar uppfærslur. Fyrst misstum við lénið – nyhil.com – í hendur einhvers fjárglæfravíruss og fluttum okkur yfir á nyhil.org. Svo fórum við sennilega á blogspot einhvern tíma í kringum 2006-2007 – og um svipað leyti gerði Lommi nýja heimasíðu með alls kyns upplýsingaefni sem við Viðar höfðum samið (m.a. „sögu nýhils“) en Hauki Má ofbauð svo útlitið, sem hann sagði nasískt, að hún var tekin niður eiginlega strax og hún fór í loftið. Á blogspot síðunni fórum við Lommi einhvern tíma líka í manifestóstríð – skiptumst á að skrifa – og svo komu einhverjar vel hannaðar en frekar tómlegar Nýhilsíður í kjölfarið. Sem virkur og spennandi fjölmiðill entist Nýhilvefurinn sennilega ekki nema fram til 2005.
Svona byrjaði þetta, tótal kaos:
Gerast áskrifandi að:
Færslur (Atom)